Σάββατο 29 Ιανουαρίου 2011

ΟΝΟΜΑΤΙΚΗ ΚΑΙ ΡΗΜΑΤΙΚΗ ΦΡΑΣΗ

Β1. ΟΝΟΜΑΤΙΚΗ ΦΡΑΣΗ ΚΑΙ Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ
Χρήσιμα στοιχεία θεωρίας:
Ο μαθητής για να κατανοήσει τις ερωτήσεις αυτές και να απαντήσει θα πρέπει να γνωρίζει ότι:

1)    Κάθε πρόταση αποτελείται από δύο βασικά μέρη: τη ονοματική φράση (ΟΦ) (είναι η φράση που έχει ως κεντρική λέξη ένα ουσιαστικό, π.χ. «Ο μαθητής») και τη ρηματική φράση (ΡΦ) (είναι η φράση που ως κεντρική λέξη έχει το ρήμα της πρότασης και ακολουθούν αν υπάρχουν και τα συμπληρώματα ή οι προσδιορισμοί του, π.χ. «έκανε φασαρία μέσα στην τάξη»).
2)    Ονοματική φράση (0Φ) έχει ως πυρήνα ένα ουσιαστικό ή κάποιο στοιχείο που μπορεί να λειτουργήσει ως ουσιαστικό, όπως είναι τα ουσιαστικοποιημένα επίθετα, ή να αντικαταστήσει ένα ουσιαστικό, όπως είναι οι αντωνυμίες (π.χ. Εγώ έφυγα), τα επίθετα (π.χ. Φοράει μαύρα.), αριθμητικό (π.χ. Είμαστε είκοσι.), άλλο μέρος του λόγου (π.χ. Χίλια ευχαριστώ) ή και δευτερεύουσα ονοματική πρόταση (π.χ. όσα μου είπε ήταν ψέματα).
3)    Μια ονοματική φράση μπορεί να έχει απλή μορφή (π.χ. άρθρο + ουσιαστικό: ο Γιώργος) ή διευρυμένη μορφή, να αποτελείται δηλαδή από περισσότερες λέξεις-όρους πέραν του άρθρου και του ουσιαστικού)
4)    Όταν η ονοματική φράση έχει διευρυμένη μορφή, τότε μπορεί να περιέχει: α) επιθετική φράση (π.χ. Αγόρασα πολλά βιβλία.), β) απόλυτο ή τακτικό αριθμητικό (π.χ. Οι τρεις πρώτοι αθλητές θα βραβευτούν), γ) άρθρο (π.χ. Ο ή Ένας μαθητής χτύπησε.), δ) προσδιορισμό (π.χ. Ο κάθε άνθρωπος αγωνίζεται για ένα καλύτερο μέλλον.), ε) κτητική αντωνυμία (π.χ. Ο αδερφός μου είναι.), στ) επιρρηματικό προσδιορισμό (π.χ. Διαβάζω από χθες το απόγευμα.), ζ) από σύνδεσμο (π.χ. Ο μεν πατέρας μου έφυγε, η δε μητέρα μου ήρθε.) ή η) από ονοματική, συνήθως αναφορική πρόταση (π.χ. Το μάθημα το οποίο διαβάσαμε χθες ήταν δύσκολο.).
5)    Μια ονοματική φράση μπορεί να λειτουργήσει ως:
¨     Υποκείμενο ενός ρήματος σε πτώση ονομαστική. Υποκείμενο είναι μια λέξη ή φράση που δηλώνει ποιος ενεργεί ή δέχεται μια ενέργεια ή βρίσκεται σε μια κατάσταση (π.χ. Ο σκύλος γάβγισε).
¨     Άμεσο ή έμμεσο αντικείμενο σε πτώση αιτιατική ή γενική. αντικείμενο είναι μια λέξη που δηλώνει το πρόσωπο ή το πράγμα στο οποίο μεταφέρεται η ενέργεια του υποκειμένου (Ο σκύλος δάγκωσε την αδερφή μου).
¨     Κατηγορούμενο του υποκειμένου ή του αντικειμένου σε πτώση ονομαστική ή αιτιατική αντίστοιχα. Κατηγορούμενο είναι μια λήξη που δηλώνει κάποια ιδιότητα-χαρακτηριστικό του υποκειμένου ή του αντικειμένου (π.χ. Ο σκύλος είναι επικίνδυνος).
¨     Συμπλήρωμα πρόθεσης, να εξαρτάται δηλαδή από μια πρόθεση σε πτώση

Β. ΟΝΟΜΑΤΙΚΗ ΚΑΙ ΡΗΜΑΤΙΚΗ ΦΡΑΣΗ
Β1. ΟΝΟΜΑΤΙΚΗ ΦΡΑΣΗ ΚΑΙ Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ
Χρήσιμα στοιχεία θεωρίας:
Ο μαθητής για να κατανοήσει τις ερωτήσεις αυτές και να απαντήσει θα πρέπει να γνωρίζει ότι:

1)    Κάθε πρόταση αποτελείται από δύο βασικά μέρη: τη ονοματική φράση (ΟΦ) (είναι η φράση που έχει ως κεντρική λέξη ένα ουσιαστικό, π.χ. «Ο μαθητής») και τη ρηματική φράση (ΡΦ) (είναι η φράση που ως κεντρική λέξη έχει το ρήμα της πρότασης και ακολουθούν αν υπάρχουν και τα συμπληρώματα ή οι προσδιορισμοί του, π.χ. «έκανε φασαρία μέσα στην τάξη»).
2)    Ονοματική φράση (0Φ) έχει ως πυρήνα ένα ουσιαστικό ή κάποιο στοιχείο που μπορεί να λειτουργήσει ως ουσιαστικό, όπως είναι τα ουσιαστικοποιημένα επίθετα, ή να αντικαταστήσει ένα ουσιαστικό, όπως είναι οι αντωνυμίες (π.χ. Εγώ έφυγα), τα επίθετα (π.χ. Φοράει μαύρα.), αριθμητικό (π.χ. Είμαστε είκοσι.), άλλο μέρος του λόγου (π.χ. Χίλια ευχαριστώ) ή και δευτερεύουσα ονοματική πρόταση (π.χ. όσα μου είπε ήταν ψέματα).
3)    Μια ονοματική φράση μπορεί να έχει απλή μορφή (π.χ. άρθρο + ουσιαστικό: ο Γιώργος) ή διευρυμένη μορφή, να αποτελείται δηλαδή από περισσότερες λέξεις-όρους πέραν του άρθρου και του ουσιαστικού)
4)    Όταν η ονοματική φράση έχει διευρυμένη μορφή, τότε μπορεί να περιέχει: α) επιθετική φράση (π.χ. Αγόρασα πολλά βιβλία.), β) απόλυτο ή τακτικό αριθμητικό (π.χ. Οι τρεις πρώτοι αθλητές θα βραβευτούν), γ) άρθρο (π.χ. Ο ή Ένας μαθητής χτύπησε.), δ) προσδιορισμό (π.χ. Ο κάθε άνθρωπος αγωνίζεται για ένα καλύτερο μέλλον.), ε) κτητική αντωνυμία (π.χ. Ο αδερφός μου είναι.), στ) επιρρηματικό προσδιορισμό (π.χ. Διαβάζω από χθες το απόγευμα.), ζ) από σύνδεσμο (π.χ. Ο μεν πατέρας μου έφυγε, η δε μητέρα μου ήρθε.) ή η) από ονοματική, συνήθως αναφορική πρόταση (π.χ. Το μάθημα το οποίο διαβάσαμε χθες ήταν δύσκολο.).
5)    Μια ονοματική φράση μπορεί να λειτουργήσει ως:
¨     Υποκείμενο ενός ρήματος σε πτώση ονομαστική. Υποκείμενο είναι μια λέξη ή φράση που δηλώνει ποιος ενεργεί ή δέχεται μια ενέργεια ή βρίσκεται σε μια κατάσταση (π.χ. Ο σκύλος γάβγισε).
¨     Άμεσο ή έμμεσο αντικείμενο σε πτώση αιτιατική ή γενική. αντικείμενο είναι μια λέξη που δηλώνει το πρόσωπο ή το πράγμα στο οποίο μεταφέρεται η ενέργεια του υποκειμένου (Ο σκύλος δάγκωσε την αδερφή μου).
¨     Κατηγορούμενο του υποκειμένου ή του αντικειμένου σε πτώση ονομαστική ή αιτιατική αντίστοιχα. Κατηγορούμενο είναι μια λήξη που δηλώνει κάποια ιδιότητα-χαρακτηριστικό του υποκειμένου ή του αντικειμένου (π.χ. Ο σκύλος είναι επικίνδυνος).
¨     Συμπλήρωμα πρόθεσης, να εξαρτάται δηλαδή από μια πρόθεση σε πτώση αιτιατική ή γενική (Η αδερφή μου δαγκώθηκε από το σκύλο).
¨     Προσδιορισμός μιας άλλης ονοματικής φράσης, να εξαρτάται δηλαδή από τη κεντρική λέξη μιας άλλης ΟΦ (Ο σκύλος του γείτονα δάγκωσε την αδερφή μου.).
Β2. ΡΗΜΑΤΙΚΗ ΦΡΑΣΗ
·        Τα συστατικά στοιχεία μιας ρηματικής φράσης (ΡΦ) είναι: κύριο συστατικό είναι το ρήμα, δευτερεύοντα συστατικά μπορεί να είναι κάποια συμπληρώματα του ρήματος, λέξεις δηλαδή που συμπληρώνουν το νόημα, οι οποίες αποτελούν ονοματικές φράσεις (π.χ. δάγκωσε την αδερφή μου), ή διάφοροι προσδιορισμοί, με επιρρήματα και με προθέσεις (π.χ. δάγκωσε την αδερφή μου στο πόδι.).
·        Άρα, μια ΟΦ ή ΡΦ όταν έχει διευρυμένη μορφή εμπεριέχει άλλες ΟΦ ή επιρρηματικούς ή εμπρόθετους προσδιορισμούς. Π.χ. η ΟΦ «Ο σκύλος του γείτονα» αποτελείται από δύο ΟΦ, το βασικό συστατικό «Ο σκύλος», που είναι η ΟΦ1 και από το συμπλήρωμά της σε γενική πτώση «του γείτονα», που αποτελεί την ΟΦ2. Ενώ η ΡΦ «δάγκωσε την αδερφή μου» αποτελείται από το βασικό συστατικό που είναι το ρήμα «δάγκωσε» και από την ΟΦ «την αδερφή μου».

12 σχόλια:

  1. prepei na dimosieusetai kai tis liseis apo ta vivlia..

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. prepei na dimosieusetai kai tis liseis apo ta vivlia..

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Poli Kali epexigisei se eyxaristo alla tha voithoyse na vazate ke tis lisis thanks thanos app kypro

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από τον συντάκτη.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Ονοματική φράση είναι αυτή που έχει το υποκείμενο και ό,τι εξαρτάται από αυτό και ρηματική φράση αυτή που έχει το ρήμα και το συμπλήρωμά του (αντικείμενο ή κατηγορούμενο ή προσδιορισμός)
      Από κει και ύστερα ονοματική και ρηματική φράση αναλύονται σε επιμέρους συστατικά...

      Διαγραφή
  5. Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από τον συντάκτη.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Ανώνυμος14 Μαρτίου, 2013

    Να κάνω κι εγώ μια ερώτηση; Όταν η φράση δεν έχει ρήμα αλλά μετοχή θεωρείται ονοματική;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Κανονικά στην πρόταση θα υπάρχει ή θα εννοείται κάποιο ρήμα. Πέραν τούτου, αν η μτχ είναι παθητική-επιθετική θεωρείται ονοματική φράση, αν είναι ενεργητική-τροπική θεωρείται ρηματική.

      Διαγραφή
  7. Ανώνυμος14 Μαρτίου, 2013

    Άρα η πρόταση "χορεύοντας με την Ελένη" είναι ρηματική αν κατάλαβα σωστά. Σε ευχαριστώ για την άμεση ανταπόκριση!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Ανώνυμος15 Μαρτίου, 2013

    Κύριε Πρασσά, μπορείτε να μου επιβεβαιώσετε ότι η πρόταση που προανέφερα είναι όντως ρηματική; Είμαι εκπαιδευτικός δημοτικής και τέθηκε ένα τέτοιο ζήτημα στην τάξη μου παρόλο που δεν ανήκει στην ύλη..

    ΑπάντησηΔιαγραφή