Γράφουν: ΜΑΙΡΗ ΠΙΝΗ - ΝΑΤΑΣΑ ΜΠΕΡΗ
Μπορεί στην εποχή μας όλα να εξελίσσονται με ταχύτατους ρυθμούς, ωστόσο τα συζυγικά και γονεϊκά στερεότυπα ακολουθούν τους δικούς τους σταθερούς ρυθμούς: αυτούς της χελώνας.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα; Οι διαζευγμένοι άνδρες που τυχαίνει να είναι και πατέρες και οι αρχηγοί μονογονεϊκών οικογενειών, οι οποίοι ακόμη προσπαθούν να πείσουν την κοινωνία και τα ελληνικά δικαστήρια πως μπορούν να μεγαλώσουν ένα παιδί ή και περισσότερα.
Αν και οι γυναίκες - μητέρες εντάχθηκαν στην παραγωγική διαδικασία και αποκολλήθηκαν από τον αποκλειστικό, μέχρι πρότινος, ρόλο τους (οικοκυρά - μητέρα) οι άνδρες πασχίζουν και ψάχνονται -ακόμη και μέσω Συλλόγων- να αποδείξουν το γονεϊκό τους ρόλο και να «κατοχυρώσουν» το πατρικό τους φίλτρο.
Αυτό φαίνεται να συμβαίνει, πρώτον, γιατί στην ελληνική κοινωνία επικρατεί ακόμη μια παρωχημένη αντίληψη (ενδεικτική είναι η έρευνα που δημοσιεύεται σήμερα και διενεργήθηκε το 2004: στην ερώτηση ποιος πρέπει να αλλάζει τις πάνες, το 50,8% των Ελλήνων έναντι 30,8% των Ευρωπαίων απάντησε «οι μητέρες») και, δεύτερον, γιατί στα ελληνικά δικαστήρια παρατηρούνται πολλές φορές αστοχίες.
Η λύση, αποφαίνονται οι ειδικοί, βρίσκεται στη μέση. Ετσι, και τα διαζευγμένα ζευγάρια θα πρέπει να κινούνται με γνώμονα την ψυχική υγεία των παιδιών τους και η Πολιτεία να ενισχύσει τις προσπάθειες που κάνει (άρχισε να προσανατολίζεται στην ανάγκη ύπαρξης σωστών μέτρων και ανάλογης κοινωνικοποίησης, ώστε να συνειδητοποιήσουν άνδρες - γυναίκες τους πραγματικούς τους ρόλους) ώστε να μη φτάνουν τα ζευγάρια στα δικαστήρια για να διεκδικούν τους ρόλους τους. Αλλά ακόμη και τότε, οι υποθέσεις θα ήταν καλύτερο να εξετάζονται σε Οικογενειακά Δικαστήρια -τα οποία κάποια στιγμή πρέπει να ξεκινήσουν να λειτουργούν- και όχι σε αστικά ή ποινικά.
Ο Johan είναι Σκανδιναβός, πατέρας της Molly και ομολογεί: «Σπούδασα μηχανικός αυτοκινήτων. Τώρα εργάζομαι σε παιδικό σταθμό. Δεν άντεχα την αργκό του μηχανουργείου. Μερικοί λένε πως είναι μια ωμή αλλά εγκάρδια ατμόσφαιρα. Εγώ λέω πως είναι περισσότερο ωμή παρά εγκάρδια. Το να δουλεύω με παιδιά ήταν αυτό που μου ταίριαζε. Είναι ένας τρόπος δουλειάς γεμάτος ζωή, διότι συμμετέχεις στη διαμόρφωση του μέλλοντος».
Ο Κιμ είναι Ολλανδός, πατέρας του Χέρμπερτ και της Μάρθας, μαθητών του δημοτικού, φωτογράφος στο επάγγελμα. Για τρία χρόνια εργάστηκε ως έμμισθο προσωπικό σε αποστολές του ΟΗΕ σε εμπόλεμες ζώνες. Εκεί γνώρισε τη σκληρή όψη της ζωής των μισθοφόρων. Του έλειπε η οικογένεια, τα παιδιά, η δουλειά του. Γυρνώντας στην πατρίδα του, μετά το τέλος της θητείας του, άρχισε να ασχολείται ουσιαστικά με τα παιδιά του και να μελετά τα προνόμια που δίνει η νομοθεσία για την πατρότητα.
Οι μαρτυρίες είναι δύο από τις πολλές που συγκέντρωσαν Σουηδοί ερευνητές των πανεπιστημίων της Ουψάλα και της Στοκχόλμης, στο πλαίσιο ευρωπαϊκής έρευνας. Παρουσιάστηκε στην Αθήνα (τον Φεβρουάριο του 2004), από την τότε γενική γραμματέα Ισότητας (την Εφη Μπέκου) σε συνεργασία με τη σουηδική πρεσβεία.
Η έρευνα παρουσιάστηκε ταυτόχρονα σε πολλές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Σ' αυτήν δεν συμμετείχε ούτε ένας Ελληνας πατέρας.
Το φαινόμενο έχει την εξήγησή του δεδομένου ότι τα γονεϊκά στερεότυπα και οι αντιλήψεις περασμένων δεκαετιών δεν έχουν αλλάξει ακόμα στη συνείδηση των Ελλήνων.
Οι Ελληνες θεωρούνται οι «κουβαλητές» και είναι υπεύθυνοι για την οικονομική ενίσχυση της οικογένειας η οποία είναι συνυφασμένη με την αμειβόμενη εργασία. Εχουν την επαγγελματική τους καριέρα και την κοινωνική τους καταξίωση μέσω αυτής. Ετσι, αδυνατούν να απολαύσουν τη χαρά της πατρότητας. Οι Ελληνίδες είναι επιφορτισμένες με τη φροντίδα της οικογένειας (παιδιών, ηλικιωμένων, ασθενών). Η πολυκινητικότητα και πολυδραστηριότητα των γυναικών συνεχίζεται ακόμα και την εποχή που θεωρούνται απόμαχοι των οικογενειακών τους υποχρεώσεων.
Αντίθετα οι άνδρες, όταν βγαίνουν στη σύνταξη, επειδή δεν έχουν ασχοληθεί όσο έπρεπε με τα παιδιά, μαραζώνουν, αισθάνονται μη ωφέλιμοι στην οικογένεια, χάνουν τη μαχητικότητά τους για τη ζωή και αρκετοί από αυτούς και την ίδια τη ζωή τους σε σύγκριση με τις γυναίκες.
Οι διαπιστώσεις αυτές αποτελούν καρπό ερευνών που έχουν εκπονηθεί από τη Γενική Γραμματεία Ισότητας (ΓΓΙ) και από άλλες ΜΚΟ. Μία από αυτές είναι το «Ευρωπαϊκό Ιδρυμα για τη Βελτίωση των Συνθηκών Ζωής και Υγείας». Σε έρευνά του που έγινε το 2004 προκύπτει ότι:
* Η Ελληνίδα εξακολουθεί να κατέχει τα πρωτεία στη φροντίδα του παιδιού.
* Οι Ελληνες είναι λιγότερο έτοιμοι να αναλάβουν από κοινού την ευθύνη για την καθημερινή φροντίδα των παιδιών τους και δεν συμπλέουν με τους υπόλοιπους Ευρωπαίους. Την ίδια ώρα σε άλλες χώρες της Ε.Ε., η φροντίδα των μωρών, το τάισμα, το ντύσιμο και το καθημερινό διάβασμα των παιδιών είναι υπόθεση και των δύο γονέων.
Στην έρευνα σε ερωτήσεις όπως «Ποιος πρέπει να αλλάζει τις πάνες του μωρού;», «Ποιος πρέπει να βάζει τα παιδιά για ύπνο, κ.λπ.;», το 30,8% των Ευρωπαίων απαντά ότι είναι υπόθεση της μητέρας. Στη χώρα μας το ποσοστό εκτινάσσεται στο 50,8%.
Οι Ελληνες μπαμπάδες, κυρίως οι νέοι (μέχρι και 50 ετών), ασχολούνται με τα παιδιά τους, άλλοι περισσότερο, άλλοι λιγότερο, καθώς και με τις δουλειές του σπιτιού.
Η μεγάλη ανατροπή καταγράφεται στους Ελληνες διαζευγμένους πατεράδες και τους χήρους, αφού αυτοί:
- Κάνουν χρήση των γονεϊκών αδειών και των νομοθετημένων προνομίων.
- Ασχολούνται περισσότερο με τα παιδιά τους, ιδίως οι νέοι σε ηλικία και οι διαζευγμένοι.
Καθοριστικές έρευνες για αυτά τα θέματα θα εκπονηθούν το προσεχές 15μηνο στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας Equal (Ευρωπαϊκής Επιτροπής), μετά από δραστηριοποίηση τόσο της γ.γ.Ι Ευγ. Τσουμάνη όσο και της προέδρου του ΚΕΘΙ (Κέντρου Ερευνών για Θέματα Ισότητας) Μερ. Καλδή.
Βασιζόμενες σε πρόσφατη έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, επισημαίνουν ότι η εναρμόνιση της οικογενειακής και της επαγγελματικής ζωής δεν πρέπει να θεωρείται «γυναικείο ζήτημα».
Η ΓΓΙ επικαλείται απόφαση του Δικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων όπου τονίζεται ότι «η εναρμόνιση αποτελεί φυσικό συμπλήρωμα της Ισότητας των Φύλων και παράλληλα μέτρο προστασίας των παιδιών».
Στην Ελλάδα από το 1984 ισχύει το νομοθετικό πλαίσιο για την προστασία και διευκόλυνση των εργαζόμενων με οικογενειακές υποχρεώσεις. Με τον Ν.1483/1984 προβλέφθηκε η γονική άδεια ανατροφής για κάθε γονέα πριν από τη σχετική κοινοτική οδηγία 96/34/ΕΚ. Με την ΕΓΣΣΕ του 1993 προβλέφθηκε για πρώτη φορά στον ιδιωτικό τομέα μειωμένο ωράριο για την ανατροφή παιδιού για τον εργαζόμενο πατέρα. Στον ιδιωτικό τομέα ακόμη, δίνεται στον πατέρα άδεια πατρότητας δύο ημερών με αποδοχές σε περίπτωση γέννησης παιδιού.
Κατά τη ΓΓΙ επιβεβαιώνεται ότι ο αριθμός των γυναικών που κάνουν χρήση γονεϊκών αδειών είναι ελάχιστος, ενώ των ανδρών μηδενικός.
Μια εξήγηση που δίνεται στο φαινόμενο είναι η έλλειψη αμοιβής που αποθαρρύνει τους άνδρες να απουσιάσουν από την εργασία τους, ενώ οι γυναίκες αποφεύγουν να κάνουν χρήση λόγω των χαμηλότερων αποδοχών τους και των στερεότυπων που επικρατούν.
Σύμφωνα με πρόσφατη νομολογία του ΣτΕ, ο συνδυασμός οικογενειακής-επαγγελματικής ζωής αναγνωρίζεται πλέον ρητώς ως γενική Αρχή του Κοινοτικού Δικαίου. Ετσι, η ελληνική νομολογία ευθυγραμμίστηκε με τη νομολογία του δικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων βάσει της οποίας η Αρχή του Συνδυασμού Οικογενειακής-Επαγγελματικής Ζωής θεωρείται ως φυσικό συμπλήρωμα της Ισότητας των Φύλων και απαραίτητη προϋπόθεση της αποτελεσματικής πραγματοποίησής της.
Σύμφωνα δε με δύο πρόσφατες αποφάσεις της 2/1/2006 του Γ' Τμήματος του ΣτΕ (προσφυγή άσκησε δικαστικός) κρίθηκε ότι τη γονική άδεια των 9 μηνών με αποδοχές την δικαιούται και ο πατέρας δικαστής. Το δικαστήριο έκρινε ότι βάσει του άρθρου 51 του Δημοσιοϋπαλληλικού Κώδικα, το Δημόσιο υποχρεούται να χορηγεί στον δημόσιο υπάλληλο-πατέρα τη συγκεκριμένη άδεια για την ανατροφή των ανήλικων τέκνων του.
Οι αποφάσεις αυτές αποτελούν αυτοτελές δικαίωμα. Αυτό σημαίνει ότι ο πατέρας δημόσιος υπάλληλος δικαιούται να ζητήσει ξεχωριστή γονική άδεια 9 μηνών για κάθε παιδί. Είναι δε καθοριστικές διότι δημιουργούν σημαντική νομολογία για την εναρμόνιση της επαγγελματικής με την οικογενειακή ζωή. Είναι σύμφωνες με το Σύνταγμα και το Ευρωπαϊκό Δίκαιο. Παράλληλα, ανοίγουν τον δρόμο για διεκδικήσεις και του εργαζόμενου πατέρα στον ιδιωτικό τομέα!
Η ΓΓΙ λαμβάνοντας υπόψη παλαιά και νέα δεδομένα επιδιώκει αναμόρφωση του Δημοσιοϋπαλληλικού Κώδικα καταθέτοντας σχετικές προτάσεις. Προωθεί τη χορήγηση της γονικής άδειας 9 μηνών ή εναλλακτικά του μειωμένου ωραρίου με αποδοχές και στον πατέρα υπάλληλο, με τη θέσπιση αυτοτελούς, προσωπικού του δικαιώματος.
Σε ό,τι αφορά τη γονική άδεια ανατροφής παιδιών, διάρκειας τρεισήμισι μηνών, που δεν αμειβόταν μέχρι τώρα, προχωρά στη χορήγηση αμοιβής των 3 πρώτων μηνών στους πολύτεκνους γονείς (μετά το 3ο παιδί) και παρατείνει το μειωμένο ωράριο εργασίας για δύο (2) ακόμα έτη μετά τη γέννηση 4ου παιδιού.
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 24/06/2006
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου