Σάββατο 27 Οκτωβρίου 2012

ΕΝΔΟΣΧΟΛΙΚΗ ΒΙΑ: Μια θεωρία και τρία υστερόγραφα

Γιάννης Πανούσης, ΕΝΔΟΣΧΟΛΙΚΗ ΒΙΑ: Μια θεωρία και τρία υστερόγραφα

http://users.sch.gr/filologos/index.php?option=com_content&task=view&id=143&Itemid=51

Η οριοθέτηση της σχολικής βίας προσκρούει σε διαφορετικές θεωρίες, αντιλήψεις και πρακτικές. Ο κάθε παράγοντας της σχολικής ζωής μπορεί να εκλάβει ως έκφραση/ μορφή βίας κάθε αντικανονική, αντισυμβατική ακόμα και κάθε μη-αναμενόμενη συμπεριφορά (από την απρεπή εμφάνιση μέχρι το ύφος, από τη χειρονομία μέχρι την κλοπή και το βανδαλισμό).
Η βία των λέξεων, των κινήσεων ή των πράξεων, η βία του ενός ή των πολλών, η βία της ενηλικίωσης ή της περιθωριοποίησης, του ρατσισμού ή της υπεροχής, η γοητεία της βίας, η διαλεκτική της βίας, οι χώροι της βίας, τα θύματα της βίας, οι ασκήσεις βίας και η ετικέτα της βίας δεν συνιστούν ενδημικό και επιδεινούμενο πρόβλημα αν εμείς δεν συμβάλλουμε στην ανάπτυξη και κλιμάκωση του. Το σχολείο οφείλει λοιπόν αφενός να κατανοήσει κι αφετέρου να (μάθει" να) διαχειρίζεται τις κρίσεις που προκαλούν η ανισότητα, η αδικία και η αμάθεια εντός και εκτός «των σχολικών τειχών».

Το σχολείο ως μέρος ή και πρόβλημα της γειτονιάς και το αντίστροφο, το σχολείο ως σπασμένος καθρέφτης διαλυμένων σχέσεων, αλλά και ο βαθμός ένταξης του σχολείου στην ευρύτερη κοινότητα, η παράδοση, η κουλτούρα στην τήρηση κανόνων του περιβάλλοντος επηρεάζουν πολύ τά τεκταινόμενα εντός των αιθουσών.
Κουλτούρες  του   δρόμου,   αντι-κουλτούρες  και  υπο-κουλτούρες συναντιώνται μέσα στη σχολική τάξη. Όλοι τραβάνε τις εν-τάσεις τους στα άκρα καθώς συγκρούονται με την βία των "ιδανικών".
Η κρίση νομιμοποίησης του σχολείου καταλήγει σε διάφορα επεισόδια εκπαιδευτικής   κρίσης (με   ρήξεις   ή   βίαιες   συμπεριφορές)   που αναδεικνύουν τις δυσκολίες κοινωνικοποίησης ή ενσωμάτωσης των μαθητών.
Η βία στο σχολείο εμπεριέχει στοιχεία εξουσίας/ πειθαναγκασμού, βαθιάς ριζωμένης αντίφασης/ αντίθεσης/ σύγκρουσης αλλά και ανομίας.
Η επιθετικότητα εντάσσεται σε μια «κυκλική αιτιώδη σχέση» (όπου το αποτέλεσμα δρα και ως αιτία) η οποία συχνά μετουσιώνεται σε «διάσπαρτη αιτιότητα», επεκτείνεται δηλαδή σε όλα τα στοιχεία τουσυστήματος. Γι' αυτό δεν αρκεί η παρέμβαση σε έναν παράγοντα της έντασης αλλά χρειάζεται πολλαπλή δράση για επαναφορά σε ισορροπία του συνόλου των παραγόντων.
Στη συνείδηση των βιαιοπραγούντων υπάρχουν και λειτουργούν διαφορετικές αναπαραστάσεις που σχετίζονται με το status καθενός χωρίς να είναι αμελητέος ο ρόλος των αλληλεπιδράσεων.
Η σχολική βία ως «βία που επερωτά» μέσω δικών της κωδίκων επικοινωνίας χρειάζεται μια απάντησηδιαύγειας, δεκτικότητας και διαθεσιμότητας.
Στο σημείο αυτό το σχολείο και ο δάσκαλος οφείλουν να παρέμβουν διορθωτικά και ενδυναμωτικά και όχι να δώσουν στην κατάσταση αυτή τον μη-αναστρέψιμο χαρακτήρα μιας κακής μοίρας. Το κρίσιμο σταυροδρόμι ανάμεσα σε μια επιθετικότητα φόβου και μια
εγκληματικότητα οργής εντοπίζεται εκεί: στη διαδικασία εκ-τοπισμού του παιδιού από την σχολική ομάδα των ομοίων του.
Υποβαθμισμένη ζωή, υποβαθμισμένο σχολείο, υποβαθμισμένα όνειρα; κοινωνικός αποκλεισμός, ανασφαλής ζωτικός χώρος επιβίωσης, πανοπτική κοινωνία γενικής και ειδικής παρακολούθησης όλα αυτά και όλοι αυτοί τους κρύβουν τον ήλιο του μέλλοντος τους. Και -ως γνωστόν- χωρίς φως (ή προσδοκία φωτός) χάνει την αξία του οποιοσδήποτε αγώνας (στην τάξη ή και στη ζωή).
  • ΥΓ1:. Για τους νέους που (νομίζουν ότι) παίζουν ακίνδυναΗ βιντεοσκόπηση βίαιων ερωτικών πράξεων από τους ίδιους/ για τους ίδιους τους νέους δεν μπορεί ν' αποδοθεί σε μια γενικευμένη ψυχική ανωμαλία γενετησίων ενστίκτων.
    Πιστεύω ότι εκφράζει μια επικίνδυνη επέκταση ενός κοινωνικοπολιτισμικού παιχνιδιού με τα γνωστά ζεύγη: άντρας/γυναίκα, δυνατός/ αδύναμος, κάτοχος της εξουσίας/ αντικείμενο της εξουσίας.
    Αυτές όμως οι αντιλήψεις και πρακτικές διαβρώνουν (αν δεν σκοτώνουν) τα αισθήματα, τη συμβίωση, την επικοινωνία, τις διαπροσωπικές σχέσεις.
  • ΥΓ2: Για τα κανάλια που εν γνώσει τους παίζουν επικίνδυνα
    Ακόμα κι ένα αρνητικό και ακραίο φαινόμενο πρέπει οι θεσμοί, τα Media η κοινωνία να το χειρίζονται με ευαισθησία. Διότι αν προσθέσουμε αρνητικές (κίτρινες ή ροζ) εικόνες στις ήδη επιβαρημένες καταστάσεις δεν υπάρχει πιθανότητα να προκύψει κάτι θετικό. Ορθά παρενέβη το ΕΣΡ αλλά το όλο ζήτημα -μιας και φτάνουμε σε λίγο στον πάτο του βαρελιού- χρήζει ευρύτερης συζήτησης δεοντολογικού και κανονιστικού περιεχομένου. Αν αυτό δεν γίνει σύντομα και σοβαρά τότε θα γινόμαστε καθημερινά μάρτυρες και θεατές τηλεοπτικών θανατικών εκτελέσεων στις οποίες ο δράστης, το θύμα, ο δικαστής και ο δήμιος δεν θα' χουν ορατούς και διακριτούς ρόλους.
  • ΥΓ3: Για τις τοπικές κοινωνίες που το παίζουν "καθαρές"Δεν πιστεύω ότι στην χώρα μας υπάρχει έκδηλη και έντονη κοινωνική ξενοφοβία. Περισσότερο αμυντική και φοβική διάθεση και στάση έχουν αυτοί που αναζητούν εξιλαστήρια θύματα των όποιων δεινών τους παρά ιδεολογικός ρατσισμός. Αν απαλλαγούμε από τις ανασφάλειες μας τότε θ' αξιολογήσουμε με θετικότερο τρόπο τον όποιον "άλλο". Η τοπική κοινωνία (γονείς, δάσκαλοι και άλλοι) πρέπει επίσης να μην (αυτό) παγιδεύεται στη βάση του ποιος είναι ο δράστης, ποιο είναι το θύμα.
    Το έγκλημα πρέπει να εξιχνιάζεται και οι ευθύνες πρέπει να καταλογίζονται ανεξάρτητα από τις ιδιότητες των αναμειγνυομένων προσώπων. Αυτό θα πει δικαιοσύνη. Ο,τιδήποτε άλλο μπορεί να χαρακτηριστεί ρατσισμός, αυτοδικία, νόμος του Λύντς, ένοχα μυστικά, αλλά δικαιοσύνη δεν είναι.
    Και χωρίς δικαιοσύνη δύσκολα μένει ενωμένη μια κοινωνία.
Γιάννης Πανούσης

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου