Δίκτυα κατά της σχολικής βίας και του εκφοβισμού

Φτιάξε ένα δίκτυο

Α. ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

Γιατί είναι απαραίτητες οι παρεμβάσεις στην κοινότητα ενάντια στη βία και τον εκφοβισμό;

Τα αυξημένα ποσοστά ενδοσχολικής βίας και περιστατικών εκφοβισμού τα οποία παρατηρούνται παγκοσμίως και μάλιστα με συνεχώς αυξητικές τάσεις, οδήγησαν στην εφαρμογή προγραμμάτων πρόληψης και αντιμετώπισης ενάντια στη βία και τον εκφοβισμό. Η αξιολόγηση αυτών των προγραμμάτων έδειξε, ότι προκειμένου να υπάρξει ουσιαστική πρόληψη και αντιμετώπιση του εκφοβισμού και της βίας, είναι απαραίτητο να υλοποιούνται δράσεις στα πλαίσια της κοινότητας. Κι αυτό διότι 

• ο εκφοβισμός συνιστά παραβίαση των δικαιωμάτων του ατόμου,
• αποτελεί ένα πρόβλημα με πολλαπλές κοινωνικές διαστάσεις,
• τα παιδιά εκτός από το σχολείο, ζουν και αλληλεπιδρούν στα πλαίσια της κοινότητας,
• μια κοινότητα η οποία παραβλέπει ή αγνοεί τον εκφοβισμό, είναι μια κοινότητα που έχει χάσει το σεβασμό των μελών της και,
• οι ενήλικες οφείλουν να παρέχουν στα παιδιά και τους νέους, πρότυπα συμπεριφοράς, τα οποία δεν ενθαρρύνουν τη βία

Η κινητοποίηση της κοινότητας υπό την ευρεία έννοια συνοψίζεται στην οργάνωση των ατόμων με σκοπό να αναλάβουν δράση για ειδικά θέματα που απασχολούν την κοινότητα. αναδείξουν τη σχέση που υπάρχει ανάμεσα στο άτομο και στην κοινότητα (πχ, οικογένεια, γειτονιά) ώστε να υπάρξει μεγαλύτερη κατανόηση της σχέσης αλληλεπίδρασης των ατομικών χαρακτηριστικών, των παραμέτρων υγείας και των περιβαλλοντικών παραγόντων.

Τι εννοούμε με τον όρο «κοινότητα»;

Προκειμένου να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά τόσο κοινωνικά προβλήματα όσο και προβλήματα ψυχικής υγείας, είναι απαραίτητη η υλοποίηση δράσεων στα πλαίσια της εκάστοτε κοινότητας. 
Όταν ακούμε τον όρο «κοινότητα», συνήθως το μυαλό μας πάει σε μια καθορισμένη γεωγραφική περιοχή. Ωστόσο η «κοινότητα», μπορεί να καθοριστεί και με βάση διαφορετικά κριτήρια. Για παράδειγμα, τα άτομα που μοιράζονται ένα κοινό ενδιαφέρον για τις τέχνες συγκροτούν την καλλιτεχνική κοινότητα, ή τα άτομα που μοιράζονται μια συλλογική ταυτότητα (π.χ., την ελληνική καταγωγή), αποτελούν την κοινότητα των Ελλήνων μεταναστών στην Αυστραλία. Επίσης, πολύ συχνά, ο όρος «κοινότητα» αναφέρεται όταν θέλουμε να περιγράψουμε ένα σύνολο πολιτών, τα οποία ενεργοποιούνται από κοινού, για να αναλάβουν δράση πάνω σε ένα συγκεκριμένο θέμα.

Μια τέτοια περίπτωση δραστηριοποίησης μιας «κοινότητας» πολιτών, είναι και η αυτή που στοχεύει στην ανάπτυξη ενός Δικτύου ενάντια στην ενδοσχολική βία και τον εκφοβισμό. Σε αυτήν την περίπτωση, μιλάμε για πολίτες που ζουν σε μια περιοχή (π.χ., στο Δήμο Χολαργού) και έχουν διαπιστώσει -καθένας από την πλευρά του- ότι παρουσιάζεται συνεχής αύξηση περιστατικών εκφοβισμού και βίας στο σχολείο. Για παράδειγμα, μπορεί κάποιοι εκπαιδευτικοί από τα σχολεία μιας περιοχής, να διαπιστώνουν αυξημένα ποσοστά εκφοβισμού στο σχολείο στο οποίο εργάζονται. Παράλληλα, μπορεί και κάποιοι γονείς στην ίδια περιοχή, να έχουν διαπιστώσει αυξημένη βία μεταξύ των παιδιών, στη γειτονιά, ή κάποιοι από τους επαγγελματίες υγείας της περιοχής να προβληματίζονται και να ανησυχούν για τις επιπτώσεις του εκφοβισμού, διότι υποδέχονται παιδιά που εκδηλώνουν καταθλιπτικά ή άλλα ψυχοσυναισθηματικά συμπτώματα, λόγω του ότι έχουν υποστεί εκφοβισμό στο σχολείο. Όλα αυτά τα άτομα, μοιράζονται έναν κοινό προβληματισμό, όμως αποτελούν μια «κοινότητα»; Η απάντηση είναι όχι. Θα αποτελέσουν «κοινότητα», όταν κατορθώσουν να οργανωθούν όλοι μαζί για έναν κοινό σκοπό, εν προκειμένω, την πρόληψη και την αντιμετώπιση του σχολικού εκφοβισμού και της ενδοσχολικής βίας.

Πώς μπορεί να γίνει οργανωθεί μια τοπική κοινότητα;

Οι βασικές προσεγγίσεις που χρησιμοποιούνται στην εφαρμογή δράσεων ή/και παρεμβάσεων στην κοινότητα είναι: 
i) οργάνωση της κοινότητας & μοντέλα συμμετοχικής δράσης
ii) διάχυση των καινοτόμων δράσεων
iii) υλοποίηση της επικοινωνιακής θεωρίας
Οι κύριες στρατηγικές που χρησιμοποιούνται για την οργάνωση και τη δόμηση μιας κοινότητας είναι: 
1. η «τοπική ανάπτυξη»
2. ο «κοινωνικός σχεδιασμός» και 
3. η «κοινωνική δράση».

Γιατί να συμμετάσχει κάποιος σε ένα δίκτυο κατά της βίας και του σχολικού εκφοβισμού;

Το ασφαλές περιβάλλον ζωής και διαβίωσης αποτελεί πρωταρχικό ανθρώπινο δικαίωμα. Ειδικά στην περίπτωση των παιδιών, εκτός από την ποιότητα ζωής, η έλλειψη ασφαλούς περιβάλλοντος επηρεάζει και την ψυχοκοινωνική τους ανάπτυξη. Η οργάνωση των μελών κάθε κοινότητας ενάντια στη βία, έχει σαν αποτέλεσμα:
• την αύξηση των γνώσεων των μελών της κοινότητας για τον εκφοβισμό και τις επιπτώσεις που έχει στην σωματική, ψυχικοσυναισθηματική και κοινωνική υγεία και ευεξία των παιδιών και των εφήβων
• τη δημιουργία ενός κλίματος, όπου καθίσταται ξεκάθαρο ότι οι συμπεριφορές βίας και εκφοβισμού δεν είναι αποδεκτές από κανένα μέλος της κοινότητας και θα αντιμετωπίζονται άμεσα, όταν γίνονται αντιληπτές
• τη διασφάλιση ότι τα παιδιά 0-18 ετών, οι νέοι, οι εκπαιδευτικοί, οι γονείς και οποιοσδήποτε έρχεται σε επαφή με ανήλικους, έχει τις απαραίτητες γνώσεις και δεξιότητες για να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τον εκφοβισμό

Πώς μπορεί ένας φορέας-οργάνωση-πλαίσιο δράσης να γίνει μέλος στο πανελλήνιο Δίκτυο κατά της Βίας στο Σχολείο;

Πολύ συχνά οι πολίτες (γονείς, εκπαιδευτικοί, κ.α.), αν και αναγνωρίζουν το πρόβλημα του εκφοβισμού, εντούτοις αισθάνονται μόνοι και αδύναμοι να παρέμβουν, ώστε να αυτό να αντιμετωπιστεί συστηματικά και αποτελεσματικά. Αυτό ακριβώς το κενό, μεταξύ της επιθυμίας ενός πολίτη να αναλάβει δράση και της ετοιμότητας ανάληψης της στοχευόμενης δράσης, έρχεται να καλύψει η δημιουργία ενός Δικτύου ενάντια στη βία.
Μέσω της δικτύωσης των πολιτών, διευκολύνεται η ανάληψη δράσης και ενισχύεται το κλίμα αλληλεγγύης και υποστήριξης, έτσι ώστε αυτοί να μπορούν να συνασπίζονται προκειμένου να αλλάξει η κατάσταση.

Για να γίνει κάποιος πολίτης μέλος του πανελλήνιου ΔΙΚΤΥΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΒΙΑΣ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ και να ενημερώνεστε για όλες τις δράσεις, τις εκδηλώσεις και τις ευκαιρίες επιμόρφωσης, που υφίστανται πανελλαδικά και σε τοπικό επίπεδο, σχετικά με την πρόληψη και αντιμετώπιση του εκφοβισμού και της ενδοσχολικής βίας, θα πρέπει:
• να συμμετέχει ήδη σε ένα υφιστάμενο φορέα, ΜΚΟ, ή/και πλαίσιο (εθελοντικής) κοινωνικής δράσης
• να επικοινωνήσει με τα μέλη του φορέα-οργάνωσης-πλαισίου, στο οποίο ήδη ανήκει και ενεργοποιείται, έτσι ώστε να διερευνηθεί το ενδεχόμενο εγγραφής του (π.χ., του σχολείου, του Δήμου, της ΜΚΟ, κ.λπ), ως μέλους του πανελλήνιου ΔΙΚΤΥΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΒΙΑΣ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ. 
• η εγγραφή στο πανελλήνιο Δίκτυο κατά της Βίας στο Σχολείο, δίνει τη δυνατότητα ενημέρωσης για τις δράσεις που πραγματοποιούνται, καθώς και δυνατότητα παροχής υποστήριξης από τους εξειδικευμένους φορείς του, σχετικά με προς υλοποίηση δράσεις σε τοπικό επίπεδο.

Πώς μπορεί μια τοπική κοινότητα να συστήσει ένα Δίκτυο για την πρόληψη και αντιμετώπιση της βίας και του σχολικού εκφοβισμού;

Εκτός από τη δυνατότητα συμμετοχής στο πανελλήνιο ΔΙΚΤΥΟ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΒΙΑΣ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ, είναι πολύ σημαντική η σύσταση τοπικών δικτύων για την πρόληψη και αντιμετώπιση της βίας και του σχολικού εκφοβισμού, προκειμένου να επιτευχθεί η συστηματική ευαισθητοποίηση της τοπικής κοινής γνώμης για το φαινόμενο και τη μεγιστοποίηση των πιθανοτήτων αλλαγής της υφιστάμενης παθογένειας και σε περιοχές της περιφέρειας.
Όπως αναφέρθηκε και νωρίτερα, ο εκφοβισμός αποτελεί ένα πρόβλημα με πολυπαραγοντική αιτιολογία. Τα παιδιά (0-18 ετών), εκτός από το σχολείο ζουν και συναναστρέφονται στα πλαίσια της τοπικής κοινότητας, στην οποία ζουν, αναπτύσσονται και κοινωνικοποιούνται. Για το λόγο αυτό, η «συστράτευση» των φορέων της κοινότητας είναι κρίσιμη, ώστε να διαμορφωθεί μια κοινή «κουλτούρα μη βίας».
Η δημιουργία ενός τοπικού δικτύου ενάντια στη βία και τον εκφοβισμό δεν είναι δύσκολη υπόθεση, ωστόσο, θα χρειαστεί να ξεπερασθούν συγκεκριμένα εμπόδια, που σχετίζονται με την ευαισθητοποίηση των μελών των φορέων-οργανώσεων-ΜΚΟ-πλαισίων (εθελοντικής) δράσης στην εκάστοτε περιοχή, καθώς και με το συντονισμό συναφών προγραμμάτων και δράσεων.
Προκειμένου, λοιπόν, να συσταθεί ένα τοπικό δίκτυο για την πρόληψη και αντιμετώπιση της βίας και του σχολικού εκφοβισμού, χρήσιμα είναι τα παρακάτω πρακτικά βήματα:
1. Συζήτηση του θέματος στο φορέα-οργάνωση-ΜΚΟ-πλαίσιο (εθελοντικής)δράσης (σχολείο, υπηρεσία, κ.α.), για την ανίχνευση του βαθμού ευαισθητοποίησης των μελών σχετικά με τη σοβαρότητα του φαινόμενου, με απώτερο στόχο την εξασφάλιση της υποστήριξής τους στην περαιτέρω προσπάθεια υλοποίησης.
2. Επίσης, επικοινωνία με φορείς-οργανώσεις-ΜΚΟ-πλαίσια (εθελοντικής) δράσης-σχολεία, τα οποία έχουν εγγραφεί ήδη στο πανελλήνιο Δίκτυο κατά της Βίας στο Σχολείο, για την από κοινού οργάνωση δράσεων (σημ., σχετική πληροφόρηση στον ιστοχώρο του δικτύου www.antibullyingnetwork.gr ).
3. Πραγματοποίηση δράσης-εκδήλωσης ενάντια στο σχολικό εκφοβισμό στα πλαίσια π.χ. της τοπικής σχολικής κοινότητας, με συμμετοχή μαθητών, γονέων, εκπαιδευτικών, καθώς και της περιοχής σας. 
4. Μετά την δράση-εκδήλωση, συνεννόηση του συνόλου των τοπικών φορέων, σε μια προσπάθεια περαιτέρω οργάνωσης από κοινού δραστηριοτήτων, οι οποίες θα υλοποιηθούν τόσο στα πλαίσια της σχολικής κοινότητας, όσο και στα πλαίσια της ευρύτερης τοπικής κοινότητας. 
5. Τέτοιες μπορεί να είναι: ενημερωτική Ημερίδα για τον εκφοβισμό στο σχολείο, διανομή φυλλαδίων ενάντια στον εκφοβισμό από τους μαθητές στην κοινότητα, κ.λπ. 
6. Παράλληλα, προσπάθεια κοινοποίησης και διάδοσης των δραστηριοτήτων αυτών στην κοινότητα, μέσω των (τοπικών) ΜΜΕ: αίτημα φιλοξενίας εκπροσώπου/ων του τοπικού δικτύου σε εκπομπή, με στόχο την ενημέρωση του κοινού για το πρόβλημα του εκφοβισμού, καθώς για τη δράση/εις, που υλοποιούνται στο πλαίσιο λειτουργίας του τοπικού δικτύου. 
7. Ενδεικτικό παράδειγμα με σχολείο: αν ανήκετε στο 1ο Δημοτικό Σχολείο Χολαργού, η διάρθρωση και η σχέση του τοπικού δικτύου με το πανελλήνιο ΔΙΚΤΥΟ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΒΙΑΣ ΣΤΑ ΣΧΟΛΕΙΟ, είναι περίπου όπως περιγράφεται στο σχήμα που υπάρχει επάνω δεξιά: 

Β. ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΠΙΚΩΝ ΔΙΚΤΥΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΒΙΑΣ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ,

που επιθυμούν να ενταχθούν στο πανελλήνιο Δίκτυο Κατά της Βίας στο Σχολείο

Εισαγωγή
Σύμφωνα με την ιδρυτική διακήρυξη του πανελλήνιου Δικτύου κατά της Βίας στο Σχολείο, ένας από τους κύριους σκοπούς αυτού είναι η ενθάρρυνση της συγκρότησης και λειτουργίας συναφών δικτύων στις τοπικές κοινωνίες, που θα τελούν υπό την αιγίδα του. Λαμβάνοντας υπόψη την προτροπή της ιδρυτικής διακήρυξης, προτείνουμε τη δημιουργία Τοπικών Δικτύων ανά Περιφερειακή Ενότητα.

Σκοπός
Σκοπός των Τοπικών Δικτύων είναι να ενεργοποιηθούν περισσότεροι φορείς, οργανώσεις, ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα (ΑΕΙ-ΑΤΕΙ), σχολικές μονάδες της περιφέρειας, ώστε να προωθηθεί ένα πλαίσιο διαλόγου (συνεργασία αλληλοϋποστήριξη, ανταλλαγή ιδεών – εμπειριών, συνδιοργάνωση εκδηλώσεων) κατά του εκφοβισμού και της βίας στο σχολείο.
Κριτήρια Σύστασης

Τα Τοπικά Δίκτυα (‘’υπό σύσταση’’ ή ήδη υφιστάμενα) χρειάζεται να πληρούν τα παρακάτω κριτήρια:
- Πλήρης αποδοχή από τα μέλη του υπό σύσταση Τοπικού Δικτύου του κειμένου της Ιδρυτικής Διακήρυξης του πανελλήνιου Δικτύου κατά της Βίας στο Σχολείο.
- Τα μέλη του Τοπικού Δικτύου (‘’υπό σύσταση’’ ή ήδη υφιστάμενου) δεσμεύονται με έγγραφη δήλωσή τους να προάγουν το διάλογο, τη μεταξύ τους συνεργασία και συναίνεση, χωρίς αναιτιολόγητους αποκλεισμούς και ανταγωνισμούς.
- Ο παιδοκεντρικός χαρακτήρας να αποτελεί προεξέχον στοιχείο των μελών του Τοπικού Δικτύου (‘’υπό σύσταση’’ ή ήδη υφιστάμενου).
- Η ύπαρξη ή και δημιουργία ενός Τοπικού Δικτύου ανά Περιφερειακή Ενότητα με δυνατότητα διασύνδεσης με επιμέρους τοπικά υπο-δίκτυα.
- Δεν επιτρέπεται η συμμετοχή ιδιωτικών επιχειρήσεων κερδοσκοπικού χαρακτήρα, πλην τοπικών ΜΜΕ, με μοναδικό στόχο τη διευκόλυνση της ανάδειξης του έργου και των δράσεων των Τοπικών Δικτύων.

Διαδικασία Αναγνώρισης
Το κάθε Τοπικό Δίκτυο (‘’υπό σύσταση’’ ή ήδη υφιστάμενο) υποβάλλει εγγράφως προς τη Συντονιστική Επιτροπή του πανελλήνιου Δικτύου κατά της Βίας στο Σχολείο, αίτηση για να τεθεί υπό την αιγίδα του, συνυποβάλλοντας σχετικά έγγραφα (συμφωνητικό, καταστατικό ή άλλο συναφές κείμενο) που την υποστηρίζουν. Στην αίτηση περιλαμβάνεται και υπεύθυνη δήλωση του εκπροσώπου του φορέα που συντονίζει το Τοπικό Δίκτυο, σχετικά με την τήρηση των προβλεπόμενων κριτηρίων. 
Η Συντονιστική Επιτροπή του πανελλήνιου Δικτύου κατά της Βίας στο Σχολείο ελέγχει την συμβατότητα του Τοπικού Δικτύου με τις αρχές και τη φιλοσοφία αυτού και στη συνέχεια αποφασίζει σχετικά με την αποδοχή του αιτήματος ένταξης, διατηρώντας το δικαίωμα επανεξέτασης και περιοδικής αξιολόγησης της στοχοθεσίας και του υλοποιούμενου έργου του.

http://www.antibullyingnetwork.gr