ΣΥΝΟΧΗ
Είναι η λεκτική-μορφική σύνδεση, τα γλωσσικά δηλαδή μέσα σύνδεσης των κειμενικών ενοτήτων (φράσεων, προτάσεων, περιόδων, παραγράφων και ενοτήτων) ενός κειμένου, προκειμένου να «υφανθούν» τα νοήματα στο πλαίσιο μιας φυσικής και λογικής τάξης και να αποτελέσουν ένα συνεκτικό και ενιαίο σύνολο.
Α. Τρόποι λεκτικής-μορφικής σύνδεσης (τρόποι συνοχής)
Η σύνδεση-συνοχή μπορεί να γίνει:
1. Με διαρθρωτικές-συνδετικές λέξεις ή φράσεις, π.χ. αλλά, επειδή, γι΄ αυτό..., που δηλώνει… Πρόκειται για κειμενικό δείκτη συνδετικότητας
2. Με επανάληψη της λέξης/φράσης «…», που είναι «λέξη-κλειδί» είτε της προηγούμενης παραγράφου, περιόδου ή πρότασης είτε αποτελεί τη βασική ιδέα της ενότητας ή του κειμένου.
3. Με τη λέξη ή φράση «…», η οποία αποτελεί παράφραση, δηλαδή παραλλαγή αναδιατύπωση του… σκεπτικού της προηγούμενη κειμενικής ενότητας ή υποκατάσταση. Οπότε παραπέμπει ή αποδίδει ή εμπερικλείει ή περιγράφει ή χαρακτηρίζει το προηγηθέν σκεπτικό-νόημα… Οι λέξεις αυτές μπορεί να είναι:
Συνώνυμα ή λέξεις που νοηματικά παρουσιάζουν συγγένεια-συνάφεια, π.χ. «ο μηνυτής → ο ενάγων» (παράφραση)
Υπερώνυμα, π.χ. «ο δικηγόρος → ο επαγγελματίας» ή το αντίστροφο, δηλαδή υπώνυμα (παράφραση)
Ένας γενικότερος όρος, π.χ. «οι φοιτητές → η σπουδάζουσα νεολαία» (παράφραση)
Ένας όρος που δηλώνει τη σχέση του όλου με τα μέρη του, π.χ. «προκαταβολή και το υπόλοιπο → η συνολική τιμή» (παράφραση)
Μια λέξη ή φράση που περιγράφει-αποδίδει-χαρακτηρίζει κάτι που έχει προηγηθεί, π.χ. «η άποψη/αντίληψη/παραδοχή αυτή…» (υποκατάσταση)
4. Μια την ερώτηση «…», μέσω της οποίας διατυπώνει μια απορία που αφορά το… και δίνει ή δεν δίνει απάντηση… π.χ. «Τι πρέπει να κάνουμε; Να αντιδράσουμε…», «Το ερώτημα που τίθεται είναι…», «Η απάντηση είναι…»
5. Με την αντωνυμία «…», με την οποία… π.χ. Με τη δεικτική αντωνυμία «Αυτό», η οποία «δείχνει»-παραπέμπει στο… (ένα προηγηθέν σκεπτικό)… Πρόκειται για κειμενικό δείκτη της αναφοράς, μέσω του οποίου γίνεται αντικατάσταση μιας ονοματικής ή ρηματικής φράσης της προηγούμενης κειμενικής ενότητας με μία αντωνυμία…
[1Δεικτικές αντωνυμίες (1. αυτός/η/ο: δείχνει σε κάτι κοντινό, 2. Τούτος/η/ο: δείχνει σε κάτι που είναι πολύ κοντινό, 3. Εκείνος/η/ο: δείχνει σε κάτι που είναι μακρινό, 4. Τέτοιος/α/ο: δείχνει ποιότητα, 5. Τόσος/η/ο: δείχνει ποσότητα) / Οριστικές αντωνυμίες (ο ίδιος/α/ο και ο μόνος/η/ο: ξεχωρίζουν κάτι από άλλα του ίδιου είδους) / Αόριστες που δηλώνουν μια αόριστη αναφορά σε κάποιον ή σε κάτι, που ο πομπός δεν το κατονομάζει, επειδή…(1. ένας, μια, ένα, 2.κάποιος/α/ο, 3. Κανένας, καμιά, κανένα, 4. Καθένας, καθεμιά, καθένα, 5. Κάθε, 6. Κάτι /κατιτί, 7. Μερικοί/ες/α, 8. Κάμποσος/η/ο, 9. Τίποτα) / Αναφορικές, που αναφέρονται σε… (1. όποιος/α/ο, 2. Όσος/η/ο, 3. Ό,τι, 4. Ο οποίος/α/ο, 5. Που, 6. Οτιδήποτε, οποιοσδήποτε, οσοσδήποτε) / Προσωπικές (εγώ, εσύ, αυτός)]
6. Με τη φράση «Σύμφωνα με… / Ο τάδε αναφέρει πως… / Έρευνες δείχνουν πως… / Στοιχεία για το… /…», μέσω της οποίας ο συγγραφέας αναφέρεται και παραθέτει… π.χ. την άποψη του… για το χ / στοιχεία που αφορούν το χ και δείχνουν πως / …. Πρόκειται για κειμενικό δείκτη της πηγής της πληροφορίας…
7. Με την παράλειψη της λέξης «…», η οποία ευκόλως εννοείται από τα προηγούμενα, οπότε η λέξη αυτή λειτουργεί και ως συνδετικός κρίκος μεταξύ… π.χ. της 2ης με την 3η περίοδο…
Β. Οι διαρθρωτικές λέξεις και φράσεις ενδέχεται να δηλώνουν:
1. Αίτιο-αιτιολόγηση: π.χ. επειδή, διότι, εξαιτίας, γι΄ αυτό, γι’ αυτό τον λόγο, μιας και, αφού, καθώς, που, σαν, από, εξαιτίας, λόγω, χάρη σε, ένεκα του, αιτία/εξήγηση/αφορμή του… είναι, ένας λόγος, οφείλεται, εφόσον, δεδομένου ότι…
2. Αντίθεση: όμως, αλλά, μα, ωστόσο, ενώ, αντίθετα, τουναντίον, εντούτοις, στον αντίποδα, από την άλλη, διαφορετικά, ειδεμή, παρ΄ όλα αυτά, ειδάλλως, μολαταύτα, εξάλλου, όχι μόνο … αλλά και, …
3. Εναντίωση: αν και, ενώ, μολονότι, παρόλο που, μόλο που, και ας, και που, παρ΄ότι, παρά το ότι… (δηλώνουν ισχυρή εναντίωση προς κάτι που είναι ή το θεωρούμε πραγματικό , π.χ. «Αν και διάβασα λίγο, πέτυχα στις εξετάσεις / Παρόλο που προσπαθεί, δεν τα καταφέρνει»)
4. Παραχώρηση: και αν, ας, και να μη, και αν ακόμα, που να, … (δηλώνουν ισχυρή εναντίωση προς κάτι που δεν είναι πραγματικό , αλλά ενδεχόμενο ή παραχώρηση σε κάτι που είναι αντίθετο από αυτό που δηλώνεται, π.χ. «Και αν σε βρίσουν, εσύ να μην αντιδράσεις / και να μην το ζητούσες, εγώ θα σε βοηθούσα / Που να χαλάσει ο κόσμος, εγώ δεν μπαίνω στο καράβι»)
5. Όρο-υπόθεση-προϋπόθεση: αν, σαν, άμα, με την προϋπόθεση, υπό τον όρο, σε περίπτωση που, εκτός και αν, όταν, είτε … είτε («είτε το θέλεις, είτε όχι, έτσι θα γίνει»), …
6. Επεξήγηση: δηλαδή, με άλλα λόγια, για να γίνω σαφέστερος, αυτό σημαίνει πως, για την ακρίβεια, αναλυτικότερα, πιο συγκεκριμένα, … επεξηγηματικοί κειμενικοί δείκτες…
7. Παράδειγμα-διευκρίνηση: για παράδειγμα, λόγου χάρη, όπως, π.χ., λ.χ. …
8. Έμφαση-επιτονισμός: π.χ. και κυρίως, κατά κύριο λόγο, πρέπει να τονιστεί, είναι αξιοσημείωτο, το σημαντικότερο, κατεξοχήν, κατά κόρον, προπάντων, προπαντός, πάντως, ιδιαίτερα …
9. Απαρίθμηση ομοειδών πληροφοριών, π.χ. επιχειρημάτων: πρώτον, καταρχάς, αρχικά, δεύτερον, τρίτον, τέλος, …
10. Πρόσθεση-συμπλήρωση-προσθήκη μιας πληροφορίας: π.χ. επίσης, επιπλέον, ακόμη, και, αλλά και, καθώς και, ακόμη και. επιπρόσθετα, παράλληλα, ταυτόχρονα, έπειτα, ομοίως, εκτός των άλλων και, συν τοις άλλοις, συμπληρωματικά, πέραν αυτού και, εξάλλου, άλλωστε …
11. Αποτέλεσμα: με τους αποτελεσματικούς συνδέσμους : ώστε, ώστε να, που, που να, να, και… με ρηματικές φράσεις : το αποτέλεσμα είναι, απόρροια είναι… αλλά και με επιρρήματα : επομένως, έτσι, συνεπώς, με αποτέλεσμα, κατά συνέπεια, ως εκ τούτου…
12. Συμπέρασμα-συγκεφαλαίωση: άρα, επομένως, έτσι, συνεπώς, κατά συνέπεια, λοιπόν, ώστε, συμπερασματικά, εν κατακλείδι, συνοψίζοντας, ανακεφαλαιώνοντας, καταλήγοντας, ολοκληρώνοντας, επιλογικά, …
13. Παραδοχή-βεβαιότητα ή διαβεβαίωση και έμφαση: π.χ. βέβαια, φυσικά, αναμφισβήτητα, αναμφίβολα, ασφαλώς, σίγουρα, οπωσδήποτε …
14. Αναλογία, ομοιότητα: όπως…έτσι, ομοίως, παρομοίως, σαν, έτσι και,…
15. Πιθανότητα: πιθανόν, ίσως, ενδέχεται, άραγε, μπορεί να…
16. Γενίκευση, από το ειδικό στο γενικό, από το μέρος στο όλον: γενικότερα, γενικά, ευρύτερα, …
17. Εστίαση σε κάτι ειδικό και συγκριμένο (από το γενικό στο ειδικό, από το όλον στο μέρος): ειδικότερα, συγκεκριμένα,
18. Συχνότητα: π.χ. συνήθως, συχνά, σπάνια, πολλές φορές…
19. Αναφορά: π.χ. όποιος, ό,τι, όσο, όσον αφορά, αναφορικά, όπως, …
20. Συμφωνία με αναφορική διάσταση: π.χ. «Σύμφωνα με τα δεδομένα…», βάσει… ή παραπομπή: π.χ. «Σύμφωνα με την άποψη του…»
21. Χρονική σχέση-ακολουθία (χρονική σειρά, τάξη, αφετηρία, διάρκεια, τέρμα κ.λπ.): προηγουμένως, ύστερα, έπειτα, στη συνέχεια, πριν, αφού, καθώς, αφότου, μετά, εντωμεταξύ, όταν, στην αρχή, καταρχάς, κατόπιν, ακολούθως, παράλληλα, συγχρόνως, ταυτόχρονα, ήδη, μόλις, όποτε, στο τέλος, τελικά, … ή μεταφορικά χρόνο, π.χ. Τώρα θα ήθελα να…
22. Τόπο (τοπικό προσδιορισμό): π.χ. εδώ, εκεί, έξω, κοντά, πάνω … ή μεταφορικά τόπο, π.χ. Εδώ θέλω να σταθώ στο γεγονός ότι…
23. Τρόπο: π.χ. έτσι, με αυτόν τον τρόπο, …
24. Σκοπό: π.χ. για να, να, για το σκοπό αυτό, προκειμένου να, …
25. Διάζευξη: π.χ. είτε…είτε, μήτε…μήτε, μηδέ … μηδέ, ή…ή, ούτε…ούτε, …
26. Σύζευξη: και … και, …
27. Ενδοιασμό-δισταγμό-φόβο: π.χ. μήπως, μη, μη τυχόν, άραγε …
28. Σύγκριση (-αντίθεση): παρά, συγκριτικά, σε σχέση με, από όσο, από ότι, από τη μια… από την άλλη, …
29. Βούληση-επιθυμία: π.χ. να, θα ήθελα να, …
30. Ερώτηση-απορία: π.χ. ποιος (απορία για κάποιον), πού (απορία σχετικά με τον τόπο), πότε (απορία σχετικά με τον χρόνο), πώς (απορία σχετικά με τον τρόπο), τι (απορία σχετικά με κάτι), …
31. Ποσότητα: αρκετά, λίγο, ολότελα, περίπου, πολύ, τόσο
32. Ταξινόμηση / διαίρεση: από τη μια … από την άλλη, αφενός ,,, αφετέρου, τόσο … όσο και, …
33. Διάρθρωση κειμένου: το κείμενό μου θα δομηθεί πάνω σε δύο άξονες, …
34. Εισαγωγή νέας ιδέας: π.χ. το επόμενο θέμα που πρέπει να εξετάσουμε είναι…
35. Συνδυασμό δηλώσεων: π.χ.: «εκτός εάν»: δηλώνει παραχώρηση και προϋπόθεση «όταν»: δηλώνει χρόνο και υπόθεση «αλλά και»: δηλώνει προσθήκη και έμφαση «και κυρίως»: δηλώνει αναφορά, προσθήκη και έμφαση Σημείωση: ο σύνδεσμός «και» είναι κατά βάση συμπλεκτικός και συνδέει όμοια πράγματα, π.χ. κύρια πρόταση με κύρια, και ως εκ τούτου δεν μπαίνει ποτέ στην αρχή περιόδου. Ενδέχεται, όμως, να μπαίνει στην αρχή περιόδου όταν είναι: Μεταβατικός-αναφορικός: π.χ. «Και όσον αφορά...». Μεταβατικός-προσθετικός: π.χ. «Και επίσης…». Μεταβατικός-αιτιολογικός: π.χ. «Και τούτο διότι…». Μεταβατικός-συμπερασματικός: π.χ. «Και έτσι οδηγηθήκαμε…». Επιδοτικός-εμφατικός (δηλώνει έμφαση): π.χ. «Και έφαγε πολύ και κοιμήθηκε αμέσως», «Και κυρίως…».
Γ. Κάποιες ειδικές περιπτώσεις Όταν: 1. Χρόνο και υπόθεση, 2. Χρόνο, 3. Υπόθεση… Καταρχάς, αρχικά, πρώτον: 1. Έναρξη απαρίθμησης με παράθεση της πρώτης από μια σειρά ομοειδών πληροφοριών, συγκεκριμένα… π.χ. της πρώτης αιτίας, 2. Χρόνο-χρονική αφετηρία ή έναρξη ενός… π.χ. γεγονότος Καταρχήν: εστίαση σε μια βασική αρχή ή βάση… με τη σημασία του «κατά βάση» Τέλος: 1. Προσθήκη ενός καταληκτικού σκεπτικού, μιας τελευταίας πληροφορίας, από μια σειρά ομοειδών πληροφοριών, π.χ. της τελευταίας αιτίας, 2. Χρόνο-χρονικό τέρμα ή απόληξη, 3. Τόπο, στο τέλος ενός μέρους-τόπου Τελικά/ως - εν τέλει - στο τέλος: 1. Τελικό αποτέλεσμα ή συμπέρασμα, 2. Ό,τι και το τέλος (βλ. παραπάνω) Αλλά και, καθώς και: προσθήκη, συμπλήρωση… και έμφαση… Εξάλλου, άλλωστε: 1. Προσθήκη, συμπλήρωση, 2. Αντίθεση, 3. Παραδοχή- βεβαιότητα και έμφαση Βέβαια: 1. Παραδοχή, 2. Συμφωνία με κάτι, 3. Βεβαιότητα, σιγουριά και έμφαση Άραγε: απορία, αβεβαιότητα ή δισταγμό σε ευθύ ή πλάγιο ερωτηματικό λόγο Μήπως: 1. Σε ευθείες ερωτήσεις δηλώνει απορία για κάτι που μπορεί να συμβεί, 2. Σε πλάγιες ερωτήσεις δηλώνει ένα ενδεχόμενο, έχει τη σημασία του «αν», 3. Σε ρητορικές δηλώνει έντονη κατάφαση ή άρνηση, 4. Όταν εξαρτάται από ρήματα φόβου ή ενδοιασμού δηλώνει φόβο, αγωνία, δισταγμό για μια αρνητική εξέλιξη Πως και ότι: είναι ειδικοί σύνδεσμοί… το πως δηλώνει υποκειμενική άποψη/στάση/αιτιολογία, ενώ άποψη/στάση/αιτιολογία… το ότι δηλώνει αντικειμενική
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου