Τετάρτη 4 Μαΐου 2011

Η Θέση της Τέχνης στο Σημερινό Σχολείο

Η τέχνη και τίποτα άλλο έξω απ΄ αυτήν είναι που μας σπρώχνει να ζήσουμε, μας πείθει να τη ζήσουμε.»
Φρίντριχ Νίτσε O όγκος της γνώσης του κόσμου με την πάροδο του χρόνου, ως είναι φυσικό, μεγαλώνει και μάλιστα με όλο και ταχύτερους ρυθμούς. Επακόλουθο είναι ο άνθρωπος να μην είναι σε θέση να τη συλλάβει όλη και έτσι να ειδικεύεται σε κάποιους τομείς που είναι άμεσα συνδεδεμένοι με το επάγγελμά του, αφήνοντας κάποιους άλλους απ’ έξω. Συχνά-πυκνά οι τομείς αυτοί που μένουν απ’ έξω είναι τα όσα σχετίζονται με την τέχνη. Αυτό συμβαίνει γιατί η τέχνη εξ ορισμού είναι κάτι που δεν υπηρετεί κανέναν πρακτικό σκοπό, είναι αποδεσμευμένη από κάθε απαίτηση χρησιμότητας, γι’ αυτό και εξιδανικεύεται. Δυστυχώς όμως ξεχνιέται ότι η τέχνη είναι στοιχείο συνυφασμένο με τη ζωή μας, που καθορίζει την ποιότητά της, είναι μέσο επικοινωνίας των συνειδήσεων και η πιο δημιουργική απ’ όλες τις διαστάσεις του πνεύματος.

Έτσι, λοιπόν, είναι πλέον πασιφανές πως η εκπαίδευση στην εποχή μας είναι θετικά και τεχνολογικά προσανατολισμένη. Και τα σχολεία θυμίζουν όλο και περισσότερο έναν αφυδατωμένο χώρο παροχής στεγνής γνώσης και προπαρασκευής για τα Ανώτερα και Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα στα οποία βέβαια να έρθει κανείς νέος σε επαφή με την τέχνη, διότι άλλος είναι ο στόχος τους (εξαιρούνται, φυσικά, οι σχολές καλών τεχνών).
Πέραν του μαθήματος της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, που κι αυτό αντιμετωπίζεται ως ένα βάρος από τους περισσότερους μαθητές, κανένα άλλο μάθημα δε σχετίζεται άμεσα με την τέχνη. Βεβαίως υπάρχουν στο Λύκειο και μαθήματα επιλογής όπως η Αισθητική Αγωγή στην Α’, η Ευρωπαϊκή Λογοτεχνία και το Ελεύθερο σχέδιο στη Β’, και η Νεοελληνική Λογοτεχνία και Ιστορία της Τέχνης στη Γ’ που όμως σχεδόν ποτέ δε διδάσκονται στη πράξη, διότι δε σχηματίζονται τμήματα ή δεν υπάρχουν οι κατάλληλες συνθήκες και αρμόδιοι καθηγητές. Εξάλλου οι επιλογές των μαθητών και ιδιαίτερα στη Β’ και Γ’ τάξη καθορίζονται (αναγκαστικά πολλές φορές ) από άλλα, πρακτικά καθαρά, κριτήρια και όχι με βάση τα όποια καλλιτεχνικά τους ενδιαφέροντα. Προχωρώντας λίγο ακόμη και εξετάζοντας τον τρόπο με τον οποίο οι μαθητές χωρίζονται κατευθύνσεις παρατηρεί κανείς πως τα παιδία της τεχνολογικής και θετικής κατεύθυνσης στερούνται της δυνατότητας παρακολούθησης μαθημάτων όπως οι Αρχές Φιλοσοφίας, Ρητορικά Κείμενα, Νεότερη Ελληνική Λογοτεχνία, κ.ά. που διδάσκονται κατ’ εξοχήν στη θεωρητική κατεύθυνση. Είναι όμως μαθήματα που ενισχύουν την γενική ανθρωπιστική παιδεία, προάγουν την αισθητική αγωγή του ανθρώπου, διευρύνουν την κριτική του σκέψη και κυρίως συμβάλλουν στη διαμόρφωση της προσωπικότητάς του. Όσο τώρα αφορά στη μουσική παιδεία, αυτή θεωρείται εδώ και πολύ καιρό προνόμιο των λίγων. Μαθητές που δεν επισκέπτονται μαθήματα σε ωδείο ή δεν φοιτούν σε μουσικό σχολείο, αποκλείονται τελείως από αυτήν, διότι οι ελάχιστες –και εκείνες θεωρητικές – γνώσεις που υποτίθεται ότι παίρνουν οι μαθητές στο γυμνάσιο, αφού υπάρχει βιβλίο μουσικής, δε θα 'πρεπε καν να υπολογίζονται.

Τέλος, άσχετα με τα μαθήματα που διδάσκονται ή όχι κάτι πολύ σημαντικό που δε θα ‘πρεπε να απουσιάζει από κανένα σχολείο –κι ωστόσο λείπει από τα περισσότερα και σ’ όσα υπάρχει είναι αξιολύπητο θέαμα, με ελάχιστες εξαιρέσεις – είναι οι βιβλιοθήκες. Μια βιβλιοθήκη με βιβλία ενδιαφέροντα για τους μαθητές, με βιβλία που προτείνουν οι καθηγητές κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς σχετικά με διάφορα θέματα και βεβαίως και θέματα γύρω από την τέχνη. Μια βιβλιοθήκη στον χώρο όπου ο μαθητής παρευρίσκεται κατά το ήμισυ της ημέρας του είναι πάντα ένα παραπάνω ερέθισμα.

Σκεπτόμενοι διαχρονικότερα, την ιστορία της ανθρωπότητας οι ιστορικοί την χωρίζουν σε τρεις ανά εποχή περιόδους: Η πολεμική περίοδος, οι λαοί κατά καιρούς εμπλέκονται σε διαμάχες διεθνείς είτε εμφύλιες, το μόνο που απασχολεί ο άτομο στη περίοδο αυτή είναι η νίκη. Η μεταπολεμική περίοδος, οι συνέπειες της πρώτης, πείνα, ανέχεια, κακουχίες, ο άνθρωπος μάχεται στη καθημερινότητά του για την επιβίωση, για να εξασφαλίσει ένα επίπεδο ζωής αξιοπρεπές - αργότερα. Και η ειρηνική περίοδος, τα δύσκολα πέρασαν και οι άνθρωποι είναι πλέον ελεύθεροι να ασχοληθούν με το πνεύμα. Είναι οι περίοδοι στην ιστορία κατά τις οποίες ανθούν οι τέχνες και ο πολιτισμός ευημερεί. Την κάθε περίοδο τη ζουν διαφορετικές γενιές και η τελευταία για να θρέψει την περιέργεια, για να σταθεί σε κάτι και να το συνεχίσει εμπλουτίζοντας το έργο της προηγούμενης ειρηνικής,καλλιτεχνικής περιόδου.

Ποια λοιπόν περίοδο διανύει η σημερινή γενιά; Ποια περίοδο ζει η νεολαία; Την τρίτη, την περίοδο της τέχνης. Αυτό είναι το όραμα,η ιδέα,η πνευματικότητα που πρέπει να τη γεμίζει. Πώς όμως θα δημιουργήσει αν δεν έχει καμιά πρόσβαση στην μέχρι τώρα υπάρχουσα καλλιτεχνική δημιουργία; Δε ξέρει τι είναι και μάλιστα τι θεωρεί επουσιώδες στοιχείο στη ζωή της,γιατί αυτό μαθαίνει στο σχολείο τόσα χρόνια εμμέσως πλην σαφώς με τη στάση των δασκάλων, καθηγητών, γονέων, φροντιστών και λοιπών «μεγάλων» που επιμένουν στη μελέτη μόνο εκείνων των μαθημάτων που θα δώσου στο παιδί τη δυνατότητα πρόσβασης σε ένα ΑΕΙ. Τα υπόλοιπα τους αφήνουν,στην καλύτερη περίπτωση, αδιάφορους, στη χειρότερη, εμποδίζουν τη προσπάθεια του παιδιού ασχολίας με πράγματα εκτός σχολείου και «εκτός ύλης»!(*)

Συμπεραίνουμε ότι η τέχνη σχεδόν ΔΕΝ έχει θέση στο σημερινό σχολείο και η παιδεία από δικαίωμα έχει πια αρχίσει να γίνεται έργο καταναγκαστικό. Ο μαθητής όχι μόνο δεν έχει ευκαιρίες να καλλιεργηθεί πνευματικά και να εκφραστεί δημιουργικά με βάση το υποκειμενικό του στοιχείο, αλλά στις περισσότερες περιπτώσεις αποφοιτά από το σχολείο πνευματικά ανολοκλήρωτος με σημαντικές ελλείψεις γύρω από θέματα που αφορούν την τέχνη και την πνευματική καλλιέργεια, παράγοντες (ωστόσο) που επηρεάζουν σε ένα αρκετά μεγάλο βαθμό το σύστημα αξιών ενός ανθρώπου και την ποιότητα ζωής του.

(*)Τέχνη = κομμάτι της Ιστορίας που είναι μονίμως εκτός ύλης σε όλες τις τάξεις του σχολείου.

http://www.nygma.gr

Άννα Παλαιολόγκ
ΦΟΙΤΗΤΗΣ-ΣΠΟΥΔΑΣΤΗΣ

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου