ΑΟΡΙΣΤΕΣ ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ

ΑΟΡΙΣΤΕΣ ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ

• Είναι οι αντωνυμίες που χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να μιλήσουμε αόριστα για κάποιον ή για κάτι.
• Οι αόριστες αντωνυμίες και η χρήση τους είναι:
 Κάποιος – κάποια – κάποιο / ένας – μια – ένα και τα άκλιτα κάτι / κατιτί χρησιμοποιούνται για την κατεξοχήν αόριστη δήλωση (Κάποιος μάλλον το πήρε / Μου έλεγε ένας ότι… / Κάτι θα συνέβη και έφυγε).


 Κανένας (κανείς) – καμιά (καμία) – κανένα (μόνο στον ενικό αριθμό) και το άκλιτο τίποτε / τίποτα χρησιμοποιούνται α) για να δηλώσουν κάτι το αόριστο και έχουν τη σημασία του «κάποιος, -α, -ο» και «κάτι» αντίστοιχα, π.χ. «Αν ρωτήσει κανείς (δηλαδή κάποιος) πες του πως θα έρθω αργότερα» / «Πες τίποτα (δηλαδή κάτι) και εσύ!» ή β) για να δηλώσουν άρνηση (ούτε ένας / ούτε κάτι), όταν συνδυάζονται με αρνητικό μόριο, π.χ. «Δεν βρέθηκε κανείς (δηλαδή ούτε ένας) να τον σταματήσει!» / «Δεν ξέρεις τίποτα (δηλαδή ούτε κάτι);».
 Καθένας – καθεμιά (καθεμία) – καθένα και το άκλιτο κάθε / καθετί χρησιμοποιούνται για γενικευμένη αόριστη δήλωση και λειτουργούν ως επίθετα (Ο καθένας μπορεί να προσφέρει στην κοινωνία / Κάθε άνθρωπος έχει τα προτερήματα και τα ελαττώματά του).
 Κάμποσος – κάμποση – κάμποσο και μερικοί – μερικές - μερικά χρησιμοποιούνται για να δηλώσουν αόριστα ποσό (Ήρθαν κάμποσοι φίλοι. Μερικοί από αυτοί κάθισαν ως τα μεσάνυχτα.).
 (ο, η, το) τάδε / (ο, η, το) δείνα χρησιμοποιούνται όταν δε θέλουμε να ονομάσουμε κάποιον ή κάτι (Ήρθε τότε ο δείνα και μου λέει θα βρεθούμε στο τάδε μέρος).
 Άλλος – άλλη – άλλο: χρησιμοποιείται για να προσδιορίσει κάποιον ή κάτι, χωρίς να τον αναφέρει (Επισκεφτήκαμε την Ακρόπολη και τα άλλα υπέροχα μνημεία της Αθήνας).
 Τα επίθετα όλος – όλη – όλο και ολόκληρος – ολόκληρη – ολόκληρο λειτουργούν και ως αόριστες αντωνυμίες όταν α) δηλώνουν κάτι που έχει αναφερθεί (Έχεις πάει στα νησιά των Κυκλάδων; Όλα είναι πανέμορφα) ή β) έχουν τη σημασία του «ο καθένας» και «το καθετί» (Όλοι το ξέρουν / Άλλαξαν όλα).
 Για την αόριστη δήλωση χρησιμοποιούνται και οι αναφορικές αντωνυμίες όποιος, -α, -ο / ό,τι / όσος, -η, -ο και τα σύνθετά τους με β΄ συνθετικό το –δήποτε (βλ. αναφορικές αντωνυμίες).
• Οι αόριστες αντωνυμίες έχουν μέσα στο λόγο τη συντακτική λειτουργία των ουσιαστικών – ονομάτων, οπότε μπορεί να είναι υποκείμενα (Κάποιος ήρθε), αντικείμενα (Δε θέλω κανέναν), κατηγορούμενα (Και αυτό ήταν κάτι!), εμπρόθετοι προσδιορισμοί (Το έμαθα από κάποιους) ή των επιθέτων, οπότε μπορεί να είναι επιθετικοί ή κατηγορηματικοί προσδιορισμοί (Κάποιος συμμαθητής μου με χτύπησε / Όλος ο κόσμος ήταν ανάστατος).