ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ

ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ

• Είναι οι αντωνυμίες που χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να εισάγουμε μια δευτερεύουσα αναφορική πρόταση, δηλαδή μια πρόταση που αναφέρεται σε μια λέξη που συνήθως προηγείται (Αγόρασα το κινητό που μου πρότεινες).
• Οι αναφορικές αντωνυμίες και η χρήση τους είναι:
 Ο οποίος – η οποία – το οποίο: χρησιμοποιείται για να γίνει πιο σαφής η αναφορά στη λέξη που αναφέρεται. Συντακτικά μπορεί να είναι υποκείμενο στο ρήμα της αναφορικής πρότασης (Έκανα όλες εκείνες τις ενέργειες οι οποίες ήταν αναγκαίες.), αντικείμενο στο ρήμα της αναφορικής πρότασης (Αυτό είναι το κινητό το οποίο αγόρασα.), ονοματικός προσδιορισμός (Χθες βγήκα με τη Σοφία της οποίας αδελφός είναι ο Κώστας.) ή εμπρόθετος προσδιορισμός (Συνάντησα τον Αλέξη με τον οποίο ήμασταν συμμαθητές στο δημοτικό.).
 Το άκλιτο που: χρησιμοποιείται όπως και η αντωνυμία ο οποίος – η οποία – το οποίο, την οποία και μπορεί να αντικαταστήσει (Αυτό είναι το κινητό που αγόρασα.). Προσοχή: η μόνη περίπτωση που η άκλιτη αντωνυμία που δεν μπορεί να αντικαταστήσει την αντωνυμία ο οποίος – η οποία – το οποίο είναι όταν συνδυάζεται με πρόθεση, δεν μπορεί δηλαδή το που να χρησιμοποιηθεί μέσα σε προθετικό σύνολο, π.χ. στην πρόταση «Συνάντησα τον Αλέξη με τον οποίο ήμασταν συμμαθητές στο δημοτικό.» δεν μπορούμε να πούμε «με που». Ωστόσο, μπορεί το που να αντικαταστήσει ολόκληρο προθετικό σύνολο, π.χ. αντί για «Το γυμναστήριο στο οποίο πηγαίνω είναι δίπλα στο σπίτι μου.» μπο-ρούμε να πούμε «Το γυμναστήριο που πηγαίνω είναι δίπλα στο σπίτι μου.». Επομένως, έχει τις ίδιες συντακτικές χρήσεις με την αντωνυμία ο οποίος – η οποία – το οποίο.
 Όποιος - όποια - όποιο και το άκλιτο ό,τι: τις χρησιμοποιούμε όταν η αναφορά που κάνουμε είναι πιο αόριστη και γενικευτική και λειτουργούν ως συντακτικό στοιχείο της κύριας και όχι της δευτερεύουσας πρότασης (Ψηφίζω όποιον θεωρώ πως εξυπηρετεί τα συμφέροντα του λαού.).
 Όσος – όση – όσο: τη χρησιμοποιούμε όταν αναφερόμαστε σε ποσότητα και λειτουργεί κατά βάση ως επίθετο (Όση αγάπη είχα την έδωσα.).
 Οποιοσδήποτε – οποιαδήποτε – οποιοδήποτε / οσοσδήποτε - οσηδήποτε – οσοδήποτε / οτιδήποτε (και για τα τρία γένη): έχουν τις αντίστοιχες χρήσεις των αντωνυμιών που αποτελούν το α΄ συνθετικό.
• Οι αντωνυμίες όποιος – όποια – όποιο και όσος – όση – όσο συχνά συνδέονται με το και / κι αν ή και να για να δηλώσουν αοριστία [Όποιος κι αν (ή και να) κερδίσει θα τον συγχαρώ / Όση αγάπη κι αν (ή και να) είχα την έδωσα.].