ΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ

ΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ

• Είναι οι αντωνυμίες που χρησιμοποιούνται όταν θέλουμε να δείξουμε κάποιο πρόσωπο (ή αντικείμενο) ή μια ιδιότητα αυτού (ποσοτικού ή ποιοτικού χαρακτήρα). Η δείξη αυτή είναι εξωγλωσσική ή κειμενική και επιτυγχάνεται είτε στο χώρο (Εκείνο το σπίτι κάηκε.) είτε στο χρόνο (Εκείνες τις μέρες περάσαμε υπέροχα.) ή ακόμη και στο νοητό χώρο ενός κειμένου (Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να τονίσω ότι…).
• Οι δεικτικές αντωνυμίες και η χρήση τους είναι:
 Αυτός – αυτή – αυτό: τη χρησιμοποιούμε για να δείξουμε κάτι που είναι κοντά μας (Αυτό το παιδί είναι ο φίλος μου) ή που το αναφέραμε λίγο πριν (Αυτά είπε και έφυγε) ή για να δηλώσουμε αντίθεση (Αυτή τη συμπεριφορά δεν την περίμενα με τίποτα από εσένα!). Επίσης, χρησιμοποιείται για να δηλώσει έμφαση σε ένα όνομα (Ξεπέρασε και αυτόν ακόμη τον Γκάλη στο μπάσκετ!), αλλά και σε συνδυασμό με το δεικτικό επίρρημα εδώ (Αυτός εδώ…).
 Εκείνος – εκείνη – εκείνο: τη χρησιμοποιούμε για να δείξουμε κάτι που είναι μακριά μας (Εκείνες τις μέρες περάσαμε υπέροχα.) ή για να υποκαταστήσουμε κάποιο όνομα (Ο Χρήστος βιάστηκε να δικαιολογηθεί και έτσι υποψιαστήκαμε πως ήταν εκείνος που διέδωσε τη συγκεκριμένη φήμη.). Επίσης, χρησιμοποιείται σε συνδυασμό με το δεικτικό επίρρημα εκεί (Εκείνος εκεί…).
 (Ε)τούτος – (ε)τούτη – (ε)τούτο: τη χρησιμοποιούμε για να δείξουμε κάτι που βρίσκεται κοντά μας (Τούτος είναι ο φίλος μου). Έχει σχεδόν την ίδια χρήση με τη δεικτική αντωνυμία αυτός, -η, -ο, δηλώνει βέβαια πιο κοντινή δείξη και περισσότερο επιλέγεται για λόγους υφολογικούς.
 Τέτοιος – τέτοια – τέτοιο: τη χρησιμοποιούμε για να δείξουμε την ποιότητα ή μια ιδιότητα του ουσιαστικού που προσδιορίζει (Δεν είμαι τέτοιος άνθρωπος που νομίζεις!). ενδέχεται, βέβαια, να δείχνει και το ποσό σε συνδυασμό με επίθετα που δηλώνουν ποσό (Τέτοια μεγάλη επιτυχία δεν την περίμενα).
 Τόσος – τόση – τόσο: τη χρησιμοποιούμε για να δείξουμε την ποσότητα, είτε πρόκειται για μεγάλη ποσότητα (Τόσα καλά νέα σε μια μέρα δεν τα περίμενα!) είτε για μικρή με το δα (Ένα τόσο δα πρόβλημα και σε απογοήτευσε!) ή για να υποκαταστήσουμε αριθμητικά (Πλήρωσα χίλια τόσα ευρώ!) ή για να συμπληρώσουμε αναφορική πρόταση (Η αγάπη μου για αυτήν ήταν τόση, που δεν μπορώ ακόμη να την ξεπεράσω / Συγκεντρώθηκαν τόσοι όσους ακριβώς περιμέναμε) και συμπερασματική (Τα έξοδα ήταν τόσα, ώστε να δυσκολεύομαι ακόμη και τώρα να τα καλύψω).
• Όσον αφορά στη συντακτική χρήση τους, ενδέχεται να έχουν θέση ουσιαστικού, οπότε μπορεί να είναι υποκείμενο (Αυτά είπε και έφυγε) ή αντικείμενο (Κοίταξε αυτόν.) ή επιθέτου, οπότε είναι επιθετικός (κατηγορηματικός) προσδιορισμός (Πάρε αυτό το βιβλίο.).