ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ / Κριτήριο αξιολόγησης Γ΄ Λυκείου

ΚΕΙΜΕΝΟ

Ν. ΔΗΜΟΥ / Από το βιβλίο “Μετά τον Μάρξ”,1987

 Η αξία της ελευθερίας σαν μεθοδολογικής και ηθικής αρχής, καταδείχθηκε, πιστεύω, με αρκετή σαφήνεια. Ιδιαίτερα στον χώρο της ηθικής (και τι άλλο είναι η πολιτική από μία ηθική εφαρμογή!) δεν χρειάζεται κανείς πολύπλοκους αξιολογικούς συνδυασμούς για να θεμελιώσει ένα απλό και αποτελεσματικό σύστημα ηθικής (και πολιτικής) τάξης. Από μία και μόνο αξία εκπορεύονται όλες οι άλλες, με μία και μόνη αξία οικοδομείται ένα σωστό πολίτευμα.

Η υιοθέτηση της ελευθερίας συνεπάγεται την σχεδόν αυτόματη ρύθμιση όλων των ανθρώπινων σχέσεων. Π. χ. η σωστή προστασία της ελευθερίας του άλλου, οδηγεί στη δικαιοσύνη, ο σεβασμός της ελευθερίας του άλλου στην ισότητα. (Δεν είναι λοιπόν μονάχα στην αγορά που η ελευθερία παίζει ρυθμιστικό ρόλο!) Μόνο που πρέπει να γίνει κατανοητό πως η "ελευθερία του άλλου" είναι εξίσου σημαντική με την δική μου. Το πρόβλημα στο καπιταλιστικό σύστημα είναι πως όταν μιλάει κανείς για ελευθερία εννοεί την δική του - κι όχι όλων... Αλλά ένα εγωιστικό σύστημα ελευθερίας είναι αυτοαναιρούμενο - διότι περιορίζει την ελευθερία του άλλου. Μόνο ένα καθολικό σύστημα ελευθερίας είναι βιώσιμο. Και τέτοιο θα πρέπει να είναι το σύστημα στη νέα, μετα-καπιταλιστική, μετα-σοσιαλιστική κοινωνία που έρχεται.

Μια κοινωνία ελευθερίας έχει και ένα άλλο προσόν - είναι αντιδογματική. Είναι ανοικτή. Έχει μέσα της την δυνατότητα κριτικής και αναθεώρησης, αλλαγής και διόρθωσης. Άρα είναι και πιο αποτελεσματική και παραγωγική. Μπορεί να κινηθεί με γρήγορους ρυθμούς, να αφομοιώσει το καινούργιο και να απεμπολήσει το σκάρτο.

Η ελευθερία, η πρώτη αξία για τον σκεπτόμενο άνθρωπο από τότε που ένιωσε τον εαυτό του, είναι και η μόνη που μας χρειάζεται. Είναι, ας το πούμε κι αυτό, και η πιο δύσκολη να υλοποιηθεί και να διατηρηθεί. Ο άνθρωπος, ενώ (λεει πως) λατρεύει την ελευθερία, πολύ εύκολα την παραχωρεί. Πολύ συχνά προτιμάει την βολή του από το δύσκολο ανηφορικό μονοπάτι της ελευθερίας. Πολλές φορές βλέπει μόνο την δική του πλευρά και ξεχνάει την "ελευθερία του άλλου". Για να κάνουμε - κάποτε - πραγματικότητα μια σωστή κοινωνία ελευθερίας, μας χρειάζεται σήμερα παιδεία ελευθερίας - ακόμα και άσκηση ελευθερίας.

Όσοι όμως πιστεύουμε στη δημοκρατία, βρισκόμαστε στον σωστό δρόμο. Έχει κι αυτή τα προβλήματά της (ιδιαίτερα στην σημερινή "αντιπροσωπευτική" της μορφή). Αλλά δεν παύει να είναι το μόνο πολίτευμα ελευθερίας και ισότητας και δικαιοσύνης που διαθέτουμε. Με τον δημοκρατικό διάλογο των τάξεων και των ομάδων κερδήθηκε περισσότερη ισότητα από όση επεβλήθη "άνωθεν" σε καθεστώτα "αναγκαστικής" ισότητας.

Aκόμα και οι μελλοντικές εξελίξεις, που θα κάνουν την δημοκρατία πιο δημοκρατική - αυτοδιαχείριση, αποκέντρωση, πέρασμα σε μορφές πιο άμεσης συμμετοχής του πολίτη - δεν χρειάζονται άλλη φιλοσοφική θεμελίωση. Η αρχή της "ελευθερίας όλων" είναι επαρκής για να τις καλύψει. Αυτονόητο πως η μεγαλύτερη ελευθερία οδηγεί στην ενεργότερη συμμετοχή. Πόσο αυτόνομος είναι αυτός που αντιπροσωπεύεται - και μάλιστα με πολλαπλά έμμεση διαμεσολάβηση;

ΘΕΜΑΤΑ

Α.Να γράψετε στο τετράδιό σας την περίληψη του κειμένου σε 100 περίπου λέξεις (Μον. 25)

Β1.α. Να δικαιολογήσετε τη χρήση των παρακάτω διαρθρωτικών λέξεων: Άρα ενώ όμως Aκόμα και (Μον. 4 )

β. Να αιτιολογήσετε τη χρήση των σημείων στίξης στις φράσεις που ακολουθούν:

την παρένθεση στη φράση: (και τι άλλο είναι η πολιτική από μία ηθική εφαρμογή!)

το θαυμαστικό στη φράση: (Δεν είναι λοιπόν μονάχα στην αγορά που η ελευθερία παίζει ρυθμιστικό ρόλο!)

τα αποσιωπητικά στη φράση: εννοεί την δική του - κι όχι όλων...

το ερωτηματικό στη φράση: Πόσο αυτόνομος είναι αυτός που αντιπροσωπεύεται - και μάλιστα με πολλαπλά έμμεση διαμεσολάβηση; (Μον. 4)

Β2. α. Να δώσετε από ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις: καταδείχθηκε, εκπορεύονται,  αφομοιώσει, ξεχνάει,  θεμελίωση  (Μον. 5 )

β. Να δώσετε ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις: οικοδομείται υιοθέτηση περιορίζει βιώσιμο απεμπολήσει (Μον. 5)

Β3. Να βρείτε δύο τρόπους με τους οποίους αναπτύσσεται η δεύτερη παράγραφος του κειμένου και να τεκμηριώσετε την απάντησή σας με αναφορές στο κείμενο (Μον.7 )

Β4. Να αναπτύξετε σε μία παράγραφο 100-120 λέξεων την πρόταση: «Αυτονόητο πως η μεγαλύτερη ελευθερία οδηγεί στην ενεργότερη συμμετοχή.» (Μον. 10)  

Γ. Να συντάξετε ένα αποδεικτικό δοκίμιο στο οποίο θα υποστηρίξετε την αξία της ελευθερίας για την πνευματική και ηθική συγκρότηση του ανθρώπου και στη συνέχεια θα αναπτύξετε τους τρόπους με τους οποίους μπορεί ο άνθρωπος να αγωνιστεί για να είναι ελεύθερος (500-600 λέξεις) (Μον. 40)