1η ΕΝΟΤΗΤΑ / ΕΘΙΜΑ

1^ο ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ

Α.  ΚΕΙΜΕΝΟ

Έθιμα της Φλώρινας

Σήμα κατατεθέν της Φλώρινας είναι οι Χριστουγεννιάτικες Φωτιές. Ένα έθιμο που χάνεται στα βάθη των αιώνων. Κάθε γενιά το περιέλαβε με περισσή αγάπη και το προσάρμοσε στα χρόνια τα δικά της, αναβιώνοντάς το. Το έθιμο αυτό είναι κομμάτι της ζωής του κάθε Φλωρινιώτη. Μπορεί να έχει τις ρίζες του σε παγανιστικές εκδηλώσεις, στη λατρεία του ηλίου, στις μέρες μας όμως είναι γερά συνυφασμένο με τη φωτιά που άναψαν οι βοσκοί στο μικρούλη Χριστό και με την αναγγελία της γέννησης του Σωτήρα του ανθρώπου. Γι' αυτό και μόλις σημάνει μεσάνυκτα 23 προς 24 Δεκεμβρίου, παραμονή Χριστουγέννων, κάθε γειτονιά της Φλώρινας ρίχνεται στο δικό της αδιάκοπο αγώνα...

Η προετοιμασία για το άναμμα της Φωτιάς κρατάει μήνες .Ομάδες παιδιών - αφού επιλέξουν ένα ασφαλές μέρος φύλαξης - αποθηκεύουν τόνους ξύλα και κέδρα που κόβουν από το βουνό . Για κάθε βάρδια υπάρχει και ο υπεύθυνος φύλαξης των ξύλων της γειτονιάς...Γιατί αλίμονο!...Καιροφυλαχτούν τα παιδιά άλλης γειτονιάς, που ετοιμάζονται να κλέψουν τα ξύλα -ας μην ξεχνάμε πως οι κάτοικοι της περιοχής είναι φύλο δωρικό - και ντροπή μεγάλη σ' αυτόν που δε θα καταφέρει να περισώσει την τιμή της γειτονιάς...και έπαινος σ' αυτούς που θα κλέψουν τα κέδρα χωρίς να τους πάρει κανείς είδηση. Μόνο αντίποινα, όπως στην αρχαία Σπάρτη, δεν έχουμε πια, Γιατί παλαιότερα, λένε, ούτε σχολείο δεν τολμούσαν να πάνε οι ανίκανοι σκοποί-φύλακες...

 
Κάθε πρωτοχρονιά έχετε την ευκαιρία να διασκεδάσετε και να ξετρελαθείτε με ένα έθιμο τόσο παλαιό, όσο και οι διονυσιακές λατρείες, που ήταν αναπόσπαστο κομμάτι του τρόπου ζωής των κατοίκων. Άλλοι λένε ότι τα Μπαμπάρια, όπως λέγονται, έχουν ρωμαϊκή προέλευση. Αυτό όμως που έχει σημασία είναι ότι τα Μπαμπάρια υμνούν το ξύπνημα της γης και την καρποφορία. Πρωτοχρονιά… Κεντρικός ήρωας του δρώμενου είναι η νύφη-γυναίκα, σύμβολο της γονιμότητας και σκοπός η απαγωγή της από τους "κακούς" ... Οι συμμετέχοντες είναι άνδρες μεταμφιεσμένοι. Οι στολές και οι προσωπίδες είναι από προβιές αρνιού. Για να είναι πιο τρομακτικοί προσθέτουν φασόλια γίγαντες για δόντια και κόκκινες στεγνές πιπεριές. Η ομάδα αποτελείται από 10-15 νέους του χωριού, που φορούν τη λινή πουκαμίσα, αμάνικο γιλέκο και μαύρες υφαντές περικνημίδες, την προβιά, ζώνονται στη μέση τους μεγάλα κουδούνια - από αγελάδες- και κρατούν χοντρά ξύλα - πατερίτσες. Κάθε μέλος επιφορτίζεται και από ένα καθήκον: εμπροσθοφυλακή, οπισθοφυλακή, πλαϊνή φύλαξη της νύφης. Και όλα αυτά γιατί καραδοκούν οι "κακοί" , τους οποίους πρέπει να ξεφύγουν, και φυσικά ο καμπούρης!

 
Πρέπει να παραδώσουν τη νύφη σώα και ανέγγιχτη στον γαμπρό. Στο δρώμενο παρουσιάζονται ασφαλώς ο παππούς, η γριά (μπάμπω), ο παπάς με το θυμιατό, ο γιατρός με τα γιατρικά του και ο κουρελής-πειραχτήρι της νύφης (ο καμπούρης).

Η νύφη, είναι ένας άνδρας με τοπική νυφιάτικη ενδυμασία - κάθε χρονιά φορά ρούχα μιας άτεκνης γυναίκας του χωριού για να κυοφορήσει- και κουδουνάκια αλόγου. Η ομάδα μπαινοβγαίνει στις αυλές των σπιτιών και οι νοικοκυραίοι οφείλουν να συνδράμουν στην παρέα το 1/10 της σοδειάς τους σε τσίπουρο, χοιρινό κρέας, λουκάνικα, κρεμμύδι, ψωμί και κρασί... Υπό τους ήχους της γκάιντας, του νταουλιού και της φλογέρας φτάνουμε στο αποκορύφωμα, που είναι το ξυλοφόρτωμα των "μνηστήρων" της νύφης και του καμπούρη, στο βαθμό που για πολλές μέρες οι νέοι είναι μαυρισμένοι από το ξύλο και ανίκανοι - τάχα μου! - να δουλέψουν...

Β. ΑΣΚΗΣΕΙΣ

1)      Στο κείμενο περιγράφονται δύο έθιμα της Φλώρινας. Ποια είναι αυτά και ποιες είναι οι ιστορικές τους ρίζες; (Μονάδες 2,5)

2)      Να βρείτε τα υποκείμενα των ρημάτων στο παρακάτω χωρίο: «Οι συμμετέχοντες είναι άνδρες μεταμφιεσμένοι. Οι στολές και οι προσωπίδες είναι από προβιές αρνιού. Για να είναι πιο τρομακτικοί προσθέτουν φασόλια γίγαντες για δόντια και κόκκινες στεγνές πιπεριές.» (Μονάδες 2,5)

3)      Με ποιον τρόπο αναπτύσσεται η παράγραφος: «Κάθε Πρωτοχρονιά…. Και όλα αυτά γιατί καραδοκούν οι "κακοί" και φυσικά ο καμπούρης!  (Μονάδες 2,5)

4)      Να εντοπίσετε πέντε λέξεις με λαϊκά αχώριστα μόρια και πέντε με λόγια αχώριστα μόρια. (Μονάδες 2,5)

Γ. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ

Σε ένα κείμενο, που πρόκειται να δημοσιευτεί στη σχολική σας εφημερίδα, περιγράψτε κάποιο έθιμο στο οποίο συμμετείχατε ή παρακολουθήσατε, καθώς και τα συναισθήματα που νιώσατε. (Μονάδες 10)