http://chldimos.blogspot.com/2007/11/blog-post_04.html
Με αφορμή μία συζήτηση που είχα για τη διασκέδαση και την ψυχαγωγία με μία μαθήτριά μου έγραψα ένα σύντομο άρθρο για το ζήτημα αυτό που τόσο εύκολα οδηγεί σε παρεξηγήσεις εννοιών.
Τα τελευταία χρόνια και κυρίως μετά την επικράτηση της ιδιωτικής τηλεόρασης, δεν είναι λίγοι εκείνοι που την καταγγέλλουν για παραγωγή υποκουλτούρας και τη δείχνουν ως υπεύθυνη για τη ροπή προς την ευκαιριακή διασκέδαση. Ιδιαίτερα οι νέοι φαίνεται να είναι εκείνοι που επηρεάζονται ευκολότερα ακολουθώντας άκριτα τη μόδα οι οποίοι σπαταλούν το λιγοστό ελεύθερο χρόνο τους στην ανούσια διασκέδασης χωρίς να επενδύουν στη δημιουργική ψυχαγωγία.
Η τηλεόραση βέβαια ως μέσο επικοινωνίας διαδραματίζει ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο κυρίως λόγω του εμπορικού χαρακτήρα της. Για τη στροφή όμως προς τη ρηχή και άτονη διασκέδαση δεν ευθύνεται βεβαίως μόνο η τηλεόραση η ίδια. Κυριότερα ευθύνεται ο εμπορικός χαρακτήρας που διέπει πια όλη τη ζωή μας, αφού όλα έχουν αποκτήσει μία έννοια αγοραπωλησιών. Η κοινωνική επίδειξη σε συνδυασμό με την καταναλωτική μανία προβάλλουν τον ευκαιριακό χαρακτήρα της αγοράς και της ατομικής προβολής σε τέτοιο σημείο ώστε η μόδα να ελέγχει την κοινωνική και πολιτιστική ζωή μας. Η βιομηχανία του θεάματος διαμορφώνοντας ένα κλίμα στον καλλιτεχνικό προβαλλόμενο χώρο, εναλλάσσει συνεχώς τα πρόσωπα του στερεώματος -με την απόλυτη και άκριτη συμπαράσταση της εμπορικής τηλεόρασης- προκειμένου ελέγχοντάς τους και να αυξάνει τα κέρδη της και να ανανεώνεται καθημερινά σχεδόν το έμψυχο υλικό του καλλιτεχνικού χώρου. Έτσι, όμως ενισχύεται αποπροσανατολιστικά η επιπόλαια αντίληψη των πραγμάτων, που με τη συνεχή διαφήμιση γίνεται πια ο κανόνας. Εξάλλου, ας μην ξεχνάμε ότι ο γενικότερα καλλιτεχνικός όρος pop[1] κρύβει όχι την έννοια του λαϊκού αλλά του εμπορικού στοιχείου στην Τέχνη.
Βεβαίως σε αυτά θα μπορούσαμε να προσθέσουμε και την έλλειψη καλλιτεχνικής παιδείας στην εκπαίδευση. Τη στιγμή που τα παιδιά σε μία λογική στειρότητας βομβαρδίζονται με άχρηστες γνώσεις και συνεχείς εξετάσεις, η κουλτούρα υποβιβάζεται στη σφαίρα των τριτευόντων μαθημάτων με την ανάλογη αδιαφορία από όλους. Δεν καλλιεργείται η αισθητική ούτε οι δεξιότητες των νεαρών μαθητών με αποτέλεσμα την έλλειψη κριτικής ικανότητας[2]. Έτσι, όμως οι νέοι αδυνατούν να αντιτάξουν μία δική τους ψυχαγωγική πρόταση.
Παράλληλα, βέβαια, η τοπική αυτοδιοίκηση διακρίνεται από μία ιδιαίτερη ατολμία και μία άνευ προηγουμένου αδυναμία να παρέμβει πολιτιστικά, προσφέροντας εναλλακτικές λύσεις στους νέους. Λύσεις δημιουργικές που θα μπορούσαν να τους απομακρύνουν από τη στενότητα της τηλεόρασης και την κενότητα της προβαλλόμενης υποκουλτούρας. Δυστυχώς, οι περισσότεροι φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης κλεισμένοι στην ψηφοθηρική λογική τους, προσπαθούν μόνο να οργανώνουν ηχηρές συναυλίες και ανάλογες καλλιτεχνικές προβολές που τίποτα ουσιαστικό και διαχρονικό δεν προσφέρουν στον τόπο τους. Δε στρέφονται στην ίδια την ανάπτυξη δεξιοτήτων μέσα από εναλλακτικά εκπαιδευτικά -δωρεάν ή μικρού και συμβολικού αντιτίμου- κέντρα.
Το πρόβλημα έχει λάβει τόσο ανησυχητικές διαστάσεις ώστε οι δημοσιογράφοι κάνουν λόγο για ψυχαγωγικές εκπομπές και οι μαθητές με τους γονείς μπερδεύουν τη διασκέδαση με την ψυχαγωγία. Συγχέεται δηλαδή ο ρηχός χαρακτήρας της σπατάλης του ελεύθερου χρόνου με την ευχάριστη μα εκπαιδευτική ουσία που κρύβεται στην ψυχαγωγική διάθεση του χρόνου μας. Και για να μη παρεξηγηθούμε με την έννοια εκπαιδευτική ουσία της ψυχαγωγίαςεννοείται εκείνο το ευχάριστο διάλειμμα που θα μπορεί όμως να προσφέρει κάτι στην προσωπικότητά μας, είτε ως ανάπτυξη δεξιοτήτων είτε ως γνώση καθεαυτή.
Όταν το καθημερινό άγχος των εργαζομένων και των μαθητών καταντά βρόγχος στη σκέψη μας, τότε είναι λογικό επακόλουθο οι νέοι, αλλά και ολόκληρη η κοινωνία, να επιδιώκουν την ευκαιριακή διασκέδαση. Στη δημοκρατικήκοινωνία που ζούμε ο ελεύθερος χρόνος είναι πια μία πολυτέλεια που κινδυνεύει άμεσα να χαθεί μέσα στην ανάγκη μας για περισσότερα χρήματα. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να γνωρίζουμε πώς πρέπει να τον διευθετήσουμε ώστε και να διασκεδάζουμε και παράλληλα να μπορούμε να αποκομίσουμε κάτι από την όποια ενασχόλησή μας. Είναι όμως ανάγκη πρωτίστως να δοθούν ερεθίσματα στους νέους για γνήσια ψυχαγωγία και νέες διέξοδοι από την τοπική αυτοδιοίκηση και τους πολιτιστικούς φορείς της κάθε περιοχής ώστε να διοχετεύουν μέσα από συλλογικές ή ατομικές καλλιτεχνικές δράσεις την ενεργητικότητά τους.
Επιπρόσθετα, είναι αναγκαίο να ασκείται κριτικά έλεγχος στην ποιότητα των προγραμμάτων των ΜΜΕ -και ειδικά των παιδικών εκπομπών- όχι από κρατικούς φορείς ή ανεξάρτητες αρχές, αλλά από το ίδιο το κοινό. Εξάλλου, πρέπει κάποτε η Πολιτεία να προχωρήσει στην ίδρυση σχολείων γονέων καθώς η εκπαίδευσή τους κρίνεται αναγκαία προκειμένου να διαπαιδαγωγήσουν τα τέκνα τους στο το τι είναι καλό να βλέπουν και ποιες ενασχολήσεις προτείνονται ως εναλλακτική λύση της τηλεόρασης και της άσκοπης διασκέδασης. Φυσικά το ίδιο το εκπαιδευτικό σύστημα οφείλει κάποτε να αρχίσει να αναπτύσσει την παιδική εφευρετικότητα και να καλλιεργεί τις δεξιότητες των μαθητών και των άλλων νέων. Ας μην ξεχνάμε ότι και η ενασχόληση με τα κοινά και η συμμετοχή σε συλλόγους είναι η καλύτερη ψυχαγωγία και εκείνο το μέσο που τελικά βελτιώνει τους δημοκρατικούς θεσμούς και βοηθά στον έλεγχο της πολιτικής διακυβέρνησης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου