Πρόκειται για ένα πρότυπο σύστημα αναζήτησης και οργάνωσης πληροφοριακού υλικού για την παραγωγή λόγου. Επιχειρήθηκε, δηλαδή, μια μεθοδολογική προσέγγιση και ανάλυση του «χώρου των πληροφοριών», με σκοπό την «κωδικοποίηση» αυτών, προκειμένου να λειτουργήσουν ως «αξιοποιήσιμο προς αναζήτηση και χρήση υλικό» κατά τη διαδικασία επεξεργασίας και διαπραγμάτευσης ενός θέματος.
Προσδοκώμενα αποτελέσματα
Να μπορεί ο κάθε μαθητής και κάθε ενδιαφερόμενος:
• Να διαμορφώσει μια γενική εικόνα για το «χώρο των πληροφοριών»
• Να αντιληφθεί τη δυναμική που έχει η κάθε πληροφορία (δυνατότητα χρήσης της σε ποικίλους συλλογισμούς)
• Να αναπτύξει τους μηχανισμούς αποκωδικοποίησης, ανάλυσης, επεξεργασίας και σύνθεσης
• Να αναζητά και να βρίσκει πληροφορίες για το εκάστοτε θέμα-ζήτημα που διαπραγματεύεται
• Να κατηγοριοποιεί και να ομαδοποιεί τις πληροφορίες
• Να συνδυάζει τις πληροφορίες και να αυτενεργεί
• Να αναπτύσσει ολοκληρωμένους συλλογισμούς
• Να επαληθεύει τους ισχυρισμούς του χρησιμοποιώντας την ανάλογη επιχειρηματολογία
• Να οργανώνει και να δομεί σωστά το λόγο του σε μακρο-επίπεδο κειμένου και σε μικρο-επίπεδο παραγράφου
Το ευρύτερο θεωρητικό πλαίσιο
Ευρύτερο θεωρητικό πλαίσιο του συστήματος αποτελούν οι βασικές αρχές του στρουκτουραλισμού, οι πληροφορίες δηλαδή αντιμετωπίστηκαν ως σύστημα οργανωμένων και αλληλοπροσδιοριζόμενων στοιχείων, οι οποίες αναπτύσσουν μια δυναμική πολλαπλής χρήσης, εφόσον αποδομηθούν, αναδομηθούν και κατηγοριοποιηθούν.
Μεθοδολογία και μεθοδολογικά εργαλεία
Επιχειρήθηκε ποιοτική προσέγγιση στο πλαίσιο μιας συστηματικής παρατήρησης της χρήσης των πληροφοριών αυτών κατά την ανάπτυξη των διαφόρων θεμάτων και ως μεθοδολογικά εργαλεία χρησιμοποιήθηκαν:
η τεχνική της «αποδόμησης και αναδόμησης των πληροφοριών» (οι πληροφορίες αποδομήθηκαν και αναδομήθηκαν με βάσει τα δεδομένα που προέκυψαν)
η τεχνική του «λογικού διαμελισμού των εννοιών» (οι έννοιες διαμελίστηκαν λογικά στα συστατικά τους)
η τεχνική της «κατασκευής αξόνων και κυψελών πληροφοριών» (κατασκευάστηκαν άξονες και κυψέλες πληροφοριών για κάθε άξονα)
Οι ερευνητικές υποθέσεις, οι μεταβλητές και τα δεδομένα που προέκυψαν
Αρχικά διατυπώθηκε η υπόθεση πως η διαπραγμάτευση-ανάλυση ενός φαινομένου, προϋποθέτει την αναζήτηση αιτιών, συνεπειών και τρόπων αντιμετώπισης, αν το φαινόμενο είναι αρνητικό, και συνεπειών και τρόπων διασφάλισης, αν το φαινόμενο είναι θετικό ή αιτιών, συνεπειών (θετικών και αρνητικών) και τρόπων αντιμετώπισης, αν το φαινόμενο είναι και θετικό και αρνητικό (υπό συνθήκες). Με βάση, λοιπόν, την αρχική αυτή υπόθεση κατασκευάστηκαν τρεις άξονες:
Ο άξονας αιτίες ενός φαινομένου «χ» (λόγοι, παράγοντες)
Ο άξονας συνέπειες ενός φαινομένου «χ», θετικές (ή σημασία, αξία, χρησιμότητα, αναγκαιότητα, οφέλη) ή/και αρνητικές (ή επιπτώσεις, κίνδυνοι, απειλές)
Ο άξονας τρόποι αντιμετώπισης ενός αρνητικού φαινομένου «χ» ή λύσεις, προτάσεις, μέτρα (έμμεσα προκύπτει και ο άξονας «τρόποι διασφάλισης» ενός θετικού φαινομένου»)
Στη συνέχεια, διατυπώθηκαν αιτιώδεις, λειτουργικές και αλληλοεπιδραστικές υποθέσεις και καθορίστηκαν εξαρτημένες και ανεξάρτητες (ποιοτικές) μεταβλητές, από τις οποίες προέκυψαν τα παρακάτω δεδομένα:
Α) Για τον άξονα ΑΙΤΙΕΣ ΕΝΟΣ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ «χ»:
1. Διατυπώθηκε η γενική, αιτιώδης και αλληλοεπιδραστική υπόθεση: το φαινόμενο «χ» (εξαρτημένη μεταβλητή) αναμένεται να προκαλείται, οφείλεται, επηρεάζεται κ.λπ. από… (ανεξάρτητες μεταβλητές):
την παρεχόμενη αγωγή και παιδεία (λανθασμένη ή ανεπαρκής αγωγή), οπότε ευθύνη φέρουν οι φορείς αγωγής και κοινωνικοποίησης του ατόμου,
τα αρνητικά χαρακτηριστικά και τις αντιλήψεις της εποχής μας,
τα κοινωνικά προβλήματα (κοινωνικοί παράγοντες) που παρατηρούνται στις σύγχρονες κοινωνίες και τη στάση της πολιτείας,
τα συμφέροντα που για να εξυπηρετηθούν τρέφουν το «χ»,
τις αρνητικές συγκυρίες που αντιμετωπίζει κάποια χώρα (ή κάποιες χώρες),
εσωτερικούς – ψυχολογικούς παράγοντες.
2. Οι παραπάνω ανεξάρτητες μεταβλητές αποτέλεσαν τις έξι κυψέλες πληροφοριών για την αναζήτηση των αιτιών ενός φαινομένου «χ».
3. Η κάθε κυψέλη, κατόπιν, «διαμελίστηκε λογικά» στα «συστατικά» της, π.χ. η κυψέλη «φορείς αγωγής και κοινωνικοποίησης» διαμελίστηκε στα συστατικά: «οικογένεια», «σχολείο-εκπαίδευση», «μέσα μαζικής ενημέρωσης», «ηγέτες: πνευματικοί, θρησκευτικοί, πολιτικοί» και «παρέα-κοινωνικός περίγυρος».
4. Το κάθε «συστατικό» μιας «κυψέλης» αποτέλεσε μια «ειδικότερη υπόθεση», η οποία στοχεύει στην επαλήθευση της «γενικής υπόθεσης», π.χ.: «Το «χ» οφείλεται στην αγωγή που παρέχεται, οπότε ευθύνη φέρουν οι φορείς αγωγής (γενική υπόθεση). Ειδικότερα, ευθύνεται η οικογένεια (ειδικότερη υπόθεση)…».
5. Για κάθε συστατικό από τα παραπάνω δόθηκαν πληροφορίες, οι οποίες αποτελούν τα «δυνάμει επιχειρήματα» για να επαληθευθεί τελικά η ερευνητική υπόθεση (γενική και ειδικότερη) και να αποδειχθεί ο σχετικός ισχυρισμός.
6. Η γενικότερη δηλαδή δομή και πορεία των ερευνητικών υποθέσεων είναι παραγωγική, π.χ.: «Το «χ» οφείλεται στην παρεχόμενη αγωγή, οπότε ευθύνη φέρουν οι φορείς αγωγής (γενική υπόθεση). Πιο συγκεκριμένα, ευθύνεται καταρχάς η οικογένεια (ειδικότερη υπόθεση). Και αυτό διότι… (επαλήθευση των υποθέσεων και απόδειξη του ισχυρισμού)».
Β) Για τον άξονα ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ενός φαινομένου «χ» (θετικές ή αρνητικές):
1. Διατυπώθηκε η γενική, αιτιώδης και αλληλοεπιδραστική υπόθεση: το φαινόμενο «χ» αναμένεται να έχει συνέπειες (εξαρτημένη μεταβλητή) πάνω… (ανεξάρτητες μεταβλητές):
Στον άνθρωπο και την ποιότητα ζωής του
Στην κοινωνία
Στο έθνος-χώρα
Στην παγκόσμια κοινότητα-ανθρωπότητα
2. Οι παραπάνω ανεξάρτητες μεταβλητές (1η ενότητα μεταβλητών) αποτέλεσαν τις τέσσερις κυψέλες πληροφοριών για την αναζήτηση των συνεπειών ενός φαινομένου «χ».
3. Η κάθε κυψέλη, κατόπιν, «διαμελίστηκε λογικά» στα «συστατικά» της. Ο «λογικός αυτός διαμελισμός» επιχειρήθηκε πάνω σε μια 2η ενότητα ανεξάρτητων μεταβλητών, οι οποίες προέκυψαν από τις ειδικότερε πλέον υποθέσεις. Ειδικότερα:
Για την κυψέλη «άνθρωπος και ποιότητα ζωής», ως νέα ειδικότερη υπόθεση ορίστηκε η εξής: «για να έχει συνέπειες ένα φαινόμενο «χ» πάνω στον άνθρωπο θα πρέπει να επιδρά πάνω στην ανθρώπινη υπόσταση, στην πορεία ανάπτυξής του και στην ποιότητα ζωής», οπότε η κυψέλη «άνθρωπος και ποιότητα ζωής» διαμελίστηκε λογικά στα συστατικά (2η ενότητα ανεξάρτητων μεταβλητών):
• «πτυχές της ανθρώπινης υπόστασης: βιολογική, πνευματική, ψυχοσυναισθηματική, ηθική, κοινωνική κ.λπ.»,
• «ατομική πρόοδος» και
• «παράγοντες της ποιότητας ζωής, όπως… (βλ. σχετικά)».
Στη συνέχεια, διατυπώθηκαν νέες «εστιασμένες υποθέσεις» και δημιουργήθηκε μια 3η ενότητα ανεξάρτητων, ποιοτικών πλέον, μεταβλητών, η «σημασιολογική απόχρωση» των οποίων καθόρισε και τη σημασία των συνεπειών, αν δηλαδή είναι θετικές ή αρνητικές. Μια τέτοια μεταβλητή για παράδειγμα είναι: «η πνευματική καλλιέργεια ή η πνευματική στασιμότητα», οπότε αν το «χ» συμβάλλει στην πνευματική καλλιέργεια, έχει θετικές συνέπειες στον άνθρωπο, αν όχι, ή αν οδηγεί στο αντίθετο (πνευματική στασιμότητα), έχει αρνητικές συνέπειες κ.λπ.
[Σημείωση: η «ποιότητα ζωής» μπορεί να αποτελέσει αυτόνομη κυψέλη]
Για την κυψέλη «κοινωνία» ως νέα ειδικότερη υπόθεση ορίστηκε η εξής: «για να έχει ένα φαινόμενο «χ» θετικές ή αρνητικές συνέπειες στην κοινωνία, θα πρέπει να επιδρά, θετικά ή αρνητικά, στην πορεία της κοινωνίας, στην κοινωνική πρόοδο». Στο σημείο αυτό επιχειρήθηκε ένας διττός λογικός διαμελισμός:
• Από τη μια η «κοινωνία» ειδώθηκε ως «σύστημα» (μακρο-επίπεδο) και διαμελίστηκε-κατηγοριοποιήθηκε στα «υποσυστήματα» (μικρο-επίπεδα) που την απαρτίζουν, δηλαδή στα «διάφορα επίπεδα-πεδία», όπως το συλλογικό, οικονομικό, πολιτικό, πολιτιστικό και ηθικο-πολιτισμικό.
• Από την άλλη για το κάθε επίπεδο καθορίστηκαν νέες ανεξάρτητες ποιοτικές μεταβλητές, οι οποίες αποτελούν τις «εστιασμένες πλέον υποθέσεις» και καθορίζουν την πρόοδο ή στασιμότητα σε πρώτη ανάγνωση του συγκεκριμένου επιπέδου και σε δεύτερη της κοινωνίας γενικότερα. Οι μεταβλητές αυτές αποτελούν στην ουσία τις «προϋποθέσεις» για να υπάρχει πρόοδος ή στασιμότητα τόσο του συγκεκριμένου επιπέδου, π.χ. του οικονομικού, όσο και της κοινωνίας ευρύτερα.
Κατά τον ίδιο τρόπο οργανώθηκαν και οι δύο επόμενοι άξονες.
4. Για κάθε «συστατικό» που προέκυψε δόθηκαν πληροφορίες, οι οποίες αποτελούν τα «δυνάμει επιχειρήματα» για να επαληθευθεί τελικά η ερευνητική υπόθεση (γενική, ειδικότερη και εστιασμένη) και να αποδειχθεί ο σχετικός ισχυρισμός.
5. Η γενικότερη δηλαδή δομή και πορεία των ερευνητικών υποθέσεων είναι παραγωγική, π.χ.: «Το «χ» επιδρά θετικά στην κοινωνία (γενική υπόθεση), συμβάλλει δηλαδή στην κοινωνική πρόοδο (ειδικότερη υπόθεση). Και αυτό διότι συμβάλλει στην αναμόρφωση των κοινωνικών δομών και δεδομένων (εστιασμένη υπόθεση), γεγονός που οφείλεται στο ότι…(επαλήθευση των υποθέσεων και απόδειξη του ισχυρισμού)».
Γ) Για τον άξονα ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ενός φαινομένου «χ»:
1. Διατυπώθηκε η γενική, αιτιώδης και αλληλοεπιδραστική υπόθεση: το φαινόμενο «χ» (εξαρτημένη μεταβλητή) αναμένεται να αντιμετωπιστεί, καταπολεμηθεί κ.λπ. από… (ανεξάρτητες μεταβλητές):
Τη δράση της διεθνούς κοινότητας
Τη δράση της πολιτείας – του οργανωμένου κράτους
Τον ίδιο τον άνθρωπο (ο καθένας ξεχωριστά)
Τη στάση και δράση της κοινωνίας (όλοι εμείς μαζί)
Τη δράση και στάση των φορέων αγωγής
Τη δράση και στάση της ίδιας της «κοινότητας» μέσα στην οποία εμφανίζεται το φαινόμενο (π.χ. της επιστημονικής κοινότητας, αν το αρνητικό φαινόμενο «χ» σχετίζεται με τη στάση των επιστημόνων)
Τη δράση και στάση της χώρας – του έθνους («αντισώματα»)
2. Οι παραπάνω ανεξάρτητες μεταβλητές αποτέλεσαν τις επτά κυψέλες πληροφοριών για την αναζήτηση των τρόπων αντιμετώπισης ενός φαινομένου «χ».
3. Η κάθε κυψέλη, κατόπιν, «διαμελίστηκε λογικά» στα «συστατικά» της, π.χ. η κυψέλη «φορείς αγωγής και κοινωνικοποίησης» διαμελίστηκε στα συστατικά: «οικογένεια», «σχολείο-εκπαίδευση», «μέσα μαζικής ενημέρωσης», «ηγέτες: πνευματικοί, θρησκευτικοί, πολιτικοί» και «παρέα-κοινωνικός περίγυρος».
4. Το κάθε «συστατικό» μιας «κυψέλης» αποτελεί μια «ειδικότερη υπόθεση», η οποία στοχεύει στην επαλήθευση της «γενικής υπόθεσης», π.χ.: «Το «χ» μπορεί να αντιμετωπιστεί μέσα από τη σωστή δράση και στάση των φορέων αγωγής (γενική υπόθεση). Ειδικότερα, η οικογένεια (ειδικότερη υπόθεση) οφείλει να…»
5. Για κάθε συστατικό από τα παραπάνω δόθηκαν πληροφορίες, οι οποίες αποτελούν τα «δυνάμει επιχειρήματα» για να επαληθευθεί τελικά η ερευνητική υπόθεση (γενική και ειδικότερη) και να αποδειχθεί ο σχετικός ισχυρισμός.
6. Η γενικότερη δηλαδή δομή και πορεία των ερευνητικών υποθέσεων είναι παραγωγική, π.χ.: «Το «χ» μπορεί να αντιμετωπιστεί με σωστή αγωγή, οπότε ευθύνη φέρουν οι φορείς αγωγής (γενική υπόθεση). Ειδικότερα, απέναντι στο «χ» μπορεί και οφείλει να αντιδράσει η οικογένεια (ειδικότερη υπόθεση). Και αυτό θα το πετύχει με… (επαλήθευση των υποθέσεων και απόδειξη του ισχυρισμού)».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου