ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ ΑΙΤΙΩΝ ΕΝΟΣ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ "Χ"

ΜΕΘΟΔΟΣ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ
ΑΙΤΙΩΝ ΕΝΟΣ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ «χ»

Εισαγωγικές σημειώσεις

Όταν εισερχόμαστε στη διαδικασία αναζήτησης των αιτιών ενός φαινομένου «χ», δηλαδή των παραγόντων που γεννούν, οξύνουν ή αναπαράγουν και διαιωνίζουν το φαινόμενο αυτό, τότε μπορούμε να αναζητήσουμε και να αντλήσουμε τις σχετικές πληροφορίες – αιτίες από τις παρακάτω κυψέλες πληροφοριών:

1. Ευθύνη των φορέων αγωγής και κοινωνικοποίησης

2. Τα αρνητικά χαρακτηριστικά και οι αντιλήψεις της εποχής μας

3. Τα κοινωνικά προβλήματα και η ευθύνη (στάση) της πολιτείας

4. Τα συμφέροντα

5. Οι αρνητικές συγκυρίες για μια χώρα

6. Εσωτερικοί-ψυχολογικοί παράγοντες


ΑΚΟΛΟΥΘΕΙ Η ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΥ ΑΞΟΝΑ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ ΑΙΤΙΩΝ

Α. ΕΥΘΥΝΗ ΤΩΝ ΦΟΡΕΩΝ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΙΗΣΗΣ

Η πρώτη προς διερεύνηση υπόθεση είναι η εξής:
Το φαινόμενο «χ» συνδέεται άμεσα με τη λανθασμένη αγωγή, που παρέχεται στον άνθρωπο-νέο, ή με το έλλειμμα αγωγής που παρατηρείται στις μέρες μας (ανεπαρκής αγωγή και παιδεία)
Έτσι, η σκέψη ανοίγει σε δύο επίπεδα:
• στη λανθασμένη αγωγή που τυχόν λαμβάνουν οι άνθρωποι-νέοι και η οποία τους οδηγεί άμεσα ή έμμεσα στο «χ» φαινόμενο και
• στην έλλειψη της σωστής αγωγής που μπορεί να οδηγήσει τον νέο στο «χ», λόγω του ότι ή δεν καθοδηγήθηκε σωστά για να το αποφύγει ή δεν ανέπτυξε τα απαιτούμενα «αντισώματα» απέναντι σε αυτό το φαινόμενο.
Οπότε για να διερευνήσουμε αυτές τις υποθέσεις θα πρέπει να ανατρέξουμε στους φορείς αγωγής και κοινωνικοποίησης.


Εισαγωγικό σκεπτικό:
Το φαινόμενο «χ» σχετίζεται άμεσα με την παρεχόμενη αγωγή και παιδεία. Συνδέεται δηλαδή με το έλλειμμα αγωγής που παρατηρείται στις μέρες μας, καθώς επίσης και με τις λανθασμένες κατευθύνσεις που αυτή ακολουθεί. Επομένως, σημαντικό μερίδιο ευθύνης φέρουν οι φορείς αγωγής και κοινωνικοποίησης. Ειδικότερα, ευθύνη φέρει… (αναζητήστε τις κατάλληλες πληροφορίες):

1. Η οικογένεια… και πιο συγκεκριμένα… (αναζητήστε τις κατάλληλες πληροφορίες):

α. Η στάση των γονιών

[ενδεικτικό πληροφοριακό-αποδεικτικό υλικό →]
Το φαινόμενο «χ» δηλαδή οφείλεται στο γεγονός ότι… (αναζητήστε το κατάλληλο ή τα κατάλληλα επιχειρήματα):
 τα περισσότερα παιδιά στις μέρες μας μεγαλώνουν μόνα τους, μέσα σε ένα κενό επαφής και επικοινωνίας. Και αυτό συμβαίνει διότι οι σημερινοί γονείς είναι «πολυάσχολοι», απουσιάζουν σχεδόν όλη τη μέρα από το σπίτι, προκειμένου είτε να ανταποκριθούν στις συνεχώς διογκούμενες πραγματικές ανάγκες είτε να ικανοποιήσουν τις ακόρεστες, πλασματικές καταναλωτικές τους επιθυμίες… Και όταν επιστρέφουν στο σπίτι είναι σωματικά και ψυχικά κουρασμένοι και προτιμούν τη «χαλάρωση του καναπέ»… Τότε το «χ» προκύπτει εξαιτίας… (αναζητήστε το κατάλληλο ή τα κατάλληλα επιχειρήματα):
• της αδυναμίας των γονέων να παρακολουθήσουν την πορεία ανάπτυξης του παιδιού τους…, αδυνατούν να παρέμβουν ουσιαστικά και αποτελεσματικά στις αναπτυξιακές διεργασίες που συντελούνται μέσα του (πνευματική, ψυχική, ηθική, κοινωνική καλλιέργεια)…
• του ότι δεν αντιλαμβάνονται τις ανάγκες και τα προβλήματα του παιδιού…, του παρέχουν μηδαμινή βοήθεια για να αντιμετωπίσει τα όποια προβλήματα το βασανίζουν…
• του ότι δεν το καθοδηγούν προς τις σωστές κατευθύνσεις…
• της αδυναμίας τους να το αποτρέψουν από διάφορες «κακοτοπιές»…
• του ότι το παιδί αισθάνεται παραμελημένο και γεννάται μέσα του η επιθυμία να αντιδράσει προς τους γονείς του και προς οτιδήποτε αυτοί εκφράζουν…
• του ότι το παιδί τότε αναζητά τρόπους -και συνήθως αυτοί είναι αρνητικές μορφές συμπεριφοράς- προκειμένου να «δηλώσει την παρουσία του», να πει «είμαι εδώ, προσέξτε με, ενδιαφερθείτε λίγο…»…
• κ.λπ.

 οι γονείς λειτουργούν, άμεσα ή έμμεσα, ως αρνητικά πρότυπα για το παιδί και με αυτόν τον τρόπο το ωθούν στο «χ»… Αυτό συμβαίνει με το να επιδεικνύουν οι ίδιοι μια συμπεριφορά που παραπέμπει στο «χ»… ή με το να καλλιεργούν και να αναπαράγουν, συνειδητά ή ασυνείδητα, αντιλήψεις και ιδέες που, καθώς το παιδί τις ασπάζεται, ωθείται στο «χ»…

β. Το οικογενειακό περιβάλλον (οι συνθήκες και τα προβλήματα που ενδεχομένως αντιμετωπίζει το παιδί μέσα στην οικογένειά του)

[ενδεικτικό πληροφοριακό-αποδεικτικό υλικό →]
Για την εμφάνιση του «χ» ενοχοποιείται επίσης και το οικογενειακό περιβάλλον, μέσα στο οποίο ζει και αναπτύσσεται το παιδί. Όταν δηλαδή ένα παιδί μεγαλώνει… (αναζητήστε το ή τα κατάλληλα επιχειρήματα):
 μέσα σε ένα βίαιο οικογενειακό περιβάλλον, όπου επικρατούν συγκρούσεις και αντιπαραθέσεις…, κυριαρχεί η ενδοοικογενειακή βία…, έως και κακοποίηση παρατηρείται… Τότε… [π.χ. (αναζητήστε το ή τα κατάλληλα επιχειρήματα): τραυματίζεται ο ευαίσθητος ψυχικός του κόσμος…, εθίζεται σε τέτοιες συμπεριφορές…, αναζητά τρόπους εκτόνωσης της καταπίεσης… κ.λπ.] Οπότε… «χ»
 μέσα σε ένα περιβάλλον καταπίεσης…, με κυρίαρχο χαρακτηριστικό την αυταρχική καταστολή των έμφυτων, φυσιολογικών του τάσεων (κυρίως στην περίοδο της εφηβείας, π.χ. της τάσης για ανεξαρτησία, για αυτοπροσδιορισμό, για σύναψη σχέσεων, για διασκέδαση με τους φίλους του…) Τότε… «χ»
 μέσα σε ένα υπερπροστατευτικό οικογενειακό περιβάλλον…, βιώνει ένα ασφυκτικό έλεγχο, που δεν αφήνει περιθώρια για ανάληψη πρωτοβουλιών…, που το καθιστά άβουλο και αδύναμο…, που εμποδίζει τη φυσιολογική του ανάπτυξη… Τότε… «χ»
 μέσα σε μια οικογένεια όπου βασιλεύει η απόλυτη απουσία επαφής και συνεννόησης…, όπου ο καθένας ακολουθεί τους δικούς του βιορυθμούς, τη «δική του ζωή»…, όπου απουσιάζουν οι απαιτούμενοι συνεκτικοί ψυχικοί δεσμοί μεταξύ των μελών… Τότε… «χ»
 μέσα σε μια μονογενεϊκή οικογένεια, λόγω διαζυγίου ή απώλειας κάποιου γονέα… Τότε… «χ»
 μέσα σε μια οικογένεια με χαμηλό κοινωνικομορφωτικό επίπεδο…, σε ένα φτωχό μορφωσιογόνο περιβάλλον, χωρίς τα απαιτούμενα γνωσσιολογικά ερεθίσματα… Τότε… «χ»
 μέσα σε συνθήκες φτώχειας και εξαθλίωσης…, όπου οι γονείς αντιμετωπίζουν σοβαρά οικονομικά προβλήματα… (π.χ. ανεργία, χαμηλά εισοδήματα, υψηλό κόστος ζωής…) Τότε… «χ»
 κ.λπ.

2. Το σχολείο… και πιο συγκεκριμένα… (αναζητήστε τις κατάλληλες πληροφορίες):

α. Το ισχύον εκπαιδευτικό σύστημα (οι αδυναμίες της παρεχόμενης εκ-παίδευσης)

[ενδεικτικό πληροφοριακό-αποδεικτικό υλικό →]
Το «χ» μπορεί να θεωρηθεί και αποτέλεσμα των λανθασμένων προσανατολισμών και επιλογών του ισχύοντος εκπαιδευτικού συστήματος. Οφείλεται δηλαδή… (αναζητήστε το ή τα κατάλληλα επιχειρήματα):
 στην αποδυνάμωση του ανθρωπιστικού και διαπαιδαγωγικού ρόλου της σύγχρονης εκπαίδευσης…, σταδιακά και σταθερά αδυνατίζει ο παιδαγωγικός κορμός του σχολείου…, η γενική παιδεία φθίνει…, θεμελιώδης σκοπός δεν αποτελεί πλέον η ολόπλευρη ανάπτυξη της προσωπικότητας του μαθητή, αλλά η απόκτηση εξειδικευμένων και στείρων γνώσεων, που θα αποτελέσουν το διαβατήριο για την είσοδο στο Πανεπιστήμιο… Οπότε… «χ»
 στις παρωχημένες μεθόδους διδασκαλίας, οι οποίες στηρίζονται σχεδόν αποκλειστικά στην «εισήγηση» (ο καθηγητής παραδίδει το μάθημα, χωρίς να επιδιώκει τη συμμετοχή των μαθητών), γεγονός που ευνοεί το μονόλογο… Έτσι… [π.χ. (αναζητήστε το ή τα κατάλληλα επιχειρήματα): το μάθημα γίνεται βαρετό…, οι μαθητές κουράζονται…, η διαδικασία της μάθησης δυσκολεύει…, οι μαθητές δε συμμετέχουν, οπότε δεν εκφράζουν άποψη, δεν κρίνουν, δεν αναπτύσσουν το λόγο τους και την αυτενέργειά τους… κ.λπ.] Οπότε… «χ».
Στο ίδιο αποτέλεσμα οδηγεί και η εμμονή των ελληνικού σχολείου σε μια ακραιφνώς φορμαλιστική (τυποκρατική) διδασκαλία όλων σχεδόν των μαθημάτων, όπου ο μαθητής καλείται να μάθει τύπους, κανόνες, κανονιστικά πλαίσια…
 στην παροχή «έτοιμων γνώσεων», τις οποίες ο μαθητής καλείται να αποστηθίσει (το καρκίνωμα της παπαγαλίας)… Αυτός είναι ο βασικός άξονας του συστήματος εξέτασης και αξιολόγησης των μαθητών… Το αποτέλεσμα είναι… [π.χ. (αναζητήστε το ή τα κατάλληλα επιχειρήματα): να ατροφούν οι μηχανισμοί κρίσης του μαθητή…, να καθίσταται εντελώς αναποτελεσματική η διαδικασία της μάθησης…, να ευνουχίζεται η αυτενέργεια του μαθητή…, η αποστροφή και η απέχθεια προς τη μάθηση…, το άγχος…, η αποτυχία…] Οπότε… «χ»
 στον ισοπεδωτικό χαρακτήρα του εκπαιδευτικού συστήματος, το οποίο λειτουργεί ως «χωνευτήρι» για όλους τους μαθητές, αδυνατώντας να ανταποκριθεί στις ιδιάζουσες συνθήκες του μαθητικού πληθυσμού… (π.χ. αδυνατεί να στηρίξει μαθητές με ιδιαίτερες κλίσεις, μαθητές με μαθησιακά προβλήματα…) Οπότε… «χ»
 στην αναπαραγωγή των κοινωνικών ανισοτήτων… Οι ίσες ευκαιρίες στην εκπαίδευση τυπικά και μόνο ισχύουν, αφού το «παράλληλο σύστημα της παραπαιδείας» ευνοεί όσους έχουν την οικονομική δυνατότητα να δαπανήσουν τεράστια ποσά σε φροντιστήρια των παιδιών τους… Έτσι, δημιουργούνται διάφορες «ταχύτητες μαθητών»…, τα παιδιά που δεν μπορούν να κάνουν φροντιστήρια καταδικάζονται σε σχολική αποτυχία… Οπότε… «χ»
 στο εξεταστικοκεντρικό σύστημα, το οποίο αποθεώνει τη βαθμοθηρία… Και αυτό διότι, μέσα σε ένα τέτοιο σύστημα… [π.χ. (αναζητήστε το ή τα κατάλληλα επιχειρήματα): οι μαθητές επιδίδονται σε ένα εξαντλητικό κυνήγι του βαθμού…, ο βαθμός γίνεται αυτοσκοπός…, η ευγενής άμιλλα παραχωρεί τη θέση της στον αθέμιτο ανταγωνισμό…, το άγχος και η πίεση κορυφώνονται… κ.λπ.] Οπότε… «χ»
 κ.λπ.

β. Η στάση των διδασκόντων

[ενδεικτικό πληροφοριακό-αποδεικτικό υλικό →]
Το «χ», επίσης, οφείλεται και στη στάση κάποιων εκπαιδευτικών. Κάποιοι εκπαιδευτικοί -όχι βέβαια στο σύνολό τους- τηρούν μια στάση η οποία αποκλίνει από τις αρχές και τις αξίες που πρεσβεύει το εκπαιδευτικό λειτούργημα. Ειδικότερα,… (αναζητήστε το ή τα κατάλληλα επιχειρήματα):
 υπάρχουν δυστυχώς εκπαιδευτικοί οι οποίοι προβαίνουν στον απαράδεκτο και ρατσιστικό διαχωρισμό των μαθητών σε «καλούς και κακούς»…, κυρίως με βάση τη σχολική τους επίδοση… Και δυστυχώς γενικεύουν αυτές τις ταμπέλες, π.χ. «καλός μαθητής ίσον καλό παιδί, ίσον μεγαλύτερη προσοχή και επιείκεια», ενώ «κακός μαθητής ίσον κακό παιδί, ίσον αυστηρότητα και τιμωρία»… Η στάση όμως αυτή γίνεται αιτία πολλών προβλημάτων και ευνοεί την εμφάνιση (και/ή όξυνση) του φαινομένου «χ». Και αυτό συμβαίνει επειδή… [π.χ. (αναζητήστε το ή τα κατάλληλα επιχειρήματα): επιδρά αρνητικά στη συμπεριφορά και επίδοση των μαθητών (επενεργούν πάνω του οι μηχανισμοί της «προβλητικής ταύτισης», της συνειδητής δηλαδή ή ασυνείδητης ταύτισης και επιβεβαίωσης του αποδιδόμενου χαρακτηρισμού…, ο χαρακτηριζόμενος, επίσης, ως «κακός» μαθητής αποκαρδιώνεται, δεν προσπαθεί να βελτιώσει τις σχολικές του επιδόσεις, αισθάνεται αδικία, οργίζεται, αντιδρά ή παραιτείται και οδηγείται σε αποτυχία…)…, αλλά και στις σχέσεις τόσο μεταξύ καθηγητών και μαθητών (συγκρούσεις μεταξύ καθηγητή και «κακών» μαθητών…), όσο και μεταξύ των μαθητών (συγκρούσεις μεταξύ «καλών και κακών» μαθητών…, έντονος ανταγωνισμός και πίεση μεταξύ των «καλών» για το ποιος θα πρωτεύσει…] Οπότε… «χ»
 Μερικοί, επίσης, εκπαιδευτικοί διακατέχονται από το σύνδρομο της «καθ΄ έδραν αυθεντίας»…, θεωρούν δηλαδή τον εαυτό τους αυθεντία, πως αυτοί και μόνο κατέχουν την απόλυτη γνώση και αλήθεια…, με αποτέλεσμα… [π.χ. (αναζητήστε το ή τα κατάλληλα επιχειρήματα): να είναι απόλυτοι και δογματικοί στις απόψεις τους…, να μη δέχονται καμιά διαφορετική άποψη…, να αντιμετωπίζουν απαξιωτικά τους μαθητές…, να μην κάνουν διάλογο και να αποκλείουν τη συμμετοχή των μαθητών, είτε διότι δεν τους θεωρούν άξιους συνομιλητές, είτε φοβούμενοι μήπως δεν απαντήσουν σε κάποια ερώτηση-απορία τους και καταρρεύσει το οικοδόμημα της αυθεντίας τους…] Οπότε… «χ»
 Κάποιοι άλλοι πάλι έχουν ασπαστεί μια «κακή δημοσιοϋπαλληλική νοοτροπία»…, θεωρούν το εκπαιδευτικό έργο ένα απλό επάγγελμα και όχι λειτούργημα… Και σε συνδυασμό με τις χαμηλές απολαβές που έχουν επιδεικνύουν μια αδιαφορία για την εκπαιδευτική πράξη…, βαριούνται να κάνουν μάθημα και περιμένουν την ώρα που θα χτυπήσει το κουδούνι του διαλείμματος και της λήξης… Έτσι όμως δεν ανταποκρίνονται πειστικά και αποτελεσματικά στα εκπαιδευτικά και διαπαιδαγωγικά τους καθήκοντα… Οπότε… «χ»
 Δε λείπουν, βέβαια, και οι εκπαιδευτικοί που στερούνται βασικές παιδαγωγικές αρετές… Υπάρχουν δηλαδή εκπαιδευτικοί, οι οποίοι… (αναζητήστε το ή τα κατάλληλα επιχειρήματα):
• δε διαθέτουν την απαιτούμενη γνωστική επάρκεια…, δεν κατέχουν στο βαθμό που θα έπρεπε το αντικείμενο που διδάσκουν (είτε λόγω ελλιπούς κατάρτισης από τα Πανεπιστήμια… είτε λόγω ελλιπούς επιμόρφωσης και αυτο-επιμόρφωσης… είτε λόγω της διδασκαλίας μαθημάτων που είναι άσχετα με το αντικείμενο που σπούδασαν…)… Οπότε… «χ»
• δεν έχουν την απαιτούμενη μεταδοτικότητα…, δυσκολεύονται να καταστήσουν κατανοητές τις γνώσεις που έχουν και παρέχουν στους μαθητές… Οπότε… «χ»
• στερούνται βασικές κοινωνικές-επικοινωνιακές δεξιότητες…, αδυνατούν να προσεγγίσουν τους μαθητές και να δημιουργήσουν το κατάλληλο εκείνο κλίμα που θα ευνοούσε την οικοδόμηση σχέσεων ουσιαστικής επαφής και επικοινωνίας μαζί τους… Οπότε… «χ»
• δεν επιδεικνύουν το απαιτούμενο «παιδαγωγικό τακτ»…, δε συμπεριφέρονται δηλαδή σωστά στους μαθητές…, τους απαξιώνουν, τους ειρωνεύονται, τους υβρίζουν… Οπότε… «χ»
• δεν έχουν «παιδαγωγικό χιούμορ» και δεν μπορούν να αξιοποιήσουν τα ευεργετικά αποτελέσματα της «αγωγής του γέλιου»…, είναι ψυχροί, ανέκφραστοι, σοβαροφανείς… Οπότε… «χ»
• δε χαρακτηρίζονται από την υπομονή και επιμονή που απαιτεί το εκπαιδευτικό λειτούργημα…, εκνευρίζονται, οργίζονται, ξεσπούν ή αδιαφορούν, παραιτούνται… Οπότε… «χ»
 Κ.λπ.

γ. Το σχολικό περιβάλλον μέσα στο οποίο καλείται το παιδί να ενταχθεί οργανικά και αρμονικά (η σχολική κοινότητα – ο μικρόκοσμος του σχολείου)

[ενδεικτικό πληροφοριακό-αποδεικτικό υλικό →]
Το «χ» ενδέχεται να προκύψει και από την αδυναμία-δυσκολία κάποιων παιδιών να ενταχθούν ομαλά και οργανικά μέσα στη σχολική κοινότητα…, δυσκολεύονται να δημιουργήσουν σχέσεις…, αντιμετωπίζονται ειρωνικά ή βίαια από τους άλλους μαθητές…, πέφτουν θύματα ρατσισμού και από μαθητές και ενδεχομένως και από καθηγητές… Τα αποτελέσματα, τότε, είναι ολέθρια για την ψυχοσύνθεση και συμπεριφορά τους… [π.χ. (αναζητήστε το ή τα κατάλληλα επιχειρήματα): τραυματίζονται ψυχικά…, χάνουν την αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθησή τους…, συσσωρεύεται μέσα τους μίσος και οργή που επιζητά εκτόνωση… κ.λπ.]…  «χ»


3. Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης

[ενδεικτικό πληροφοριακό-αποδεικτικό υλικό →]
Σημαντικό ρόλο στη γένεση (ή όξυνση) του «χ» διαδραματίζουν και τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης (και κυρίως η τηλεόραση). Και αυτό συμβαίνει διότι -η τηλεόραση κυρίως- … (αναζητήστε το ή τα κατάλληλα επιχειρήματα):
 προβάλλει πρότυπα συμπεριφοράς και ζωής, εκπέμπει μηνύματα και καλλιεργεί αντιλήψεις, που, άμεσα ή έμμεσα, ευνοούν το «χ»… [π.χ. (αναζητήστε το ή τα κατάλληλα επιχειρήματα): προβάλλει επιθετικά πρότυπα, μέσα από διάφορες τηλεοπτικές σειρές…, βομβαρδίζει με σκηνές βίας, οπότε τα παιδιά εξοικειώνονται με αυτήν…, προβάλλει τις «κοινωνίες της χλιδής» και το υλιστικό, καταναλωτικό πρότυπο…, επιβάλλει μια συγκεκριμένη αντίληψη για την επιτυχία και ευτυχία, π.χ. επιτυχημένα επαγγέλματα, κυνήγι χρήματος, κύρους και δημοσιότητας… κ.λπ.]… Έτσι, οι άνθρωποι, και κυρίως οι νέοι, εσωτερικεύουν και αναπαράγουν τα πρότυπα και τις αντιλήψεις αυτές στη δική τους ζωή και δράση… Ο-πότε… «χ»
 αποχαυνώνει τους ανθρώπους και τους αφαιρεί την ικανότητα να σκέφτονται και να κρίνουν… (η τηλεόραση λειτουργεί ως υπερσύγχρονο «νοητικό πλυντήριο», ασκώντας μια αφοπλιστική πλύση εγκεφάλου…)… Οπότε… «χ»
 εγκλωβίζει τους ανθρώπους στο σπίτι τους και τους καθηλώνει στη «ζωή του καναπέ»…, όλη τους η ζωή περιστρέφεται γύρω από ένα τηλεοπτικό κουτί…, η τηλεόραση αποτελεί τη μόνη ενασχόλησή τους…, ζουν και αναπνέουν μέσα από αυτή…, ο κόσμος τους είναι αυτός που η τηλεόραση τους προβάλλει… Έτσι, χάνουν κάθε επαφή με τον έξω κόσμο, με τον πραγματικό κόσμο, γίνονται παθητικοί και αδιάφοροι για οτιδήποτε συμβαίνει έξω από το σπίτι τους… Οπότε…  «χ»
 προβάλλει το «χ» με τέτοιο τρόπο ώστε, αντί να αποτρέπει, να ωθεί τους ανθρώπους σ΄ αυτό (πολύωρες ανταποκρίσεις και συζητήσεις γύρω από αυτό, υπερβολές, αίσθηση σόου και πανηγυριού…)… Αυτό συμβαίνει είτε για λόγους αύξησης της τηλεθέασης και κατ΄ επέκταση και των εσόδων των καναλιών (αύξηση της τηλεθέασης = αύξηση των εσόδων, κυρίως από την πώληση διαφημιστικού χρόνου)… είτε για λόγους μείωσης του κόστους (η πολύωρη κάλυψη ενός γεγονότος μειώνει το κόστος που θα είχε το κανάλι από την προβολή εκπομπών ή ταινιών στο χρονικό αυτό διάστημα)… ή λόγω του ιού της υπερβολής και υπερδιόγκωσης των γεγονότων που έχει κυριεύσει δημοσιογράφους και κανάλια… Οπότε…  «χ» (το σκεπτικό αυτό μπορεί να ενταχθεί και στα «συμφέροντα»)
 σκόπιμα και τεχνηέντως προβάλλει ή ευνοεί το «χ», προκειμένου να εξυπηρετήσει τα διάφορα συμφέροντα που κρύβονται πίσω από αυτό… [π.χ. (αναζητήστε το ή τα κατάλληλα επιχειρήματα): τα πολιτικά ή οικονομικά συμφέροντα…] Οπότε…  «χ»
 εκφυλίζει τις ανθρώπινες αξίες και την ανθρώπινη συμπεριφορά… Προβάλλει και επιβάλλει τον «πολιτισμό της υποκουλτούρας»… Οι άνθρωποι εθίζονται σε φτηνά προϊόντα υποκουλτούρας… [π.χ. (αναζητήστε το ή τα κατάλληλα επιχειρήματα): στη φτηνή διασκέδαση των διάφορων τηλεοπτικών σόου και ριάλιτι…, στον ευτελισμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας…, στην αποθέωση της εκκεντρικότητας…] Οπότε… «χ»
 Κ.λπ.

[Παρατηρήσεις:
1) Τα παραπάνω σκεπτικά συνδέθηκαν άμεσα με την τηλεόραση. Κάποια βέβαια από αυτά μπορούν, με τις ανάλογες προσαρμογές, να συνδυαστούν και με τα υπόλοιπα μέσα ενημέρωσης, όπως είναι οι εφημερίδες, τα περιοδικά.
2) Ως μέσο ενημέρωσης οφείλουμε πλέον να θεωρήσουμε και το διαδίκτυο, οπότε στην περίπτωση αυτή ενδεχομένως να χρειάζεται ειδική αναφορά και ανάλυση του ρόλου του διαδικτύου.]

4. Οι ηγέτες: πολιτικοί, πνευματικοί και θρησκευτικοί

[ενδεικτικό πληροφοριακό-αποδεικτικό υλικό →]
Υπεύθυνοι για το «χ» μπορούν να θεωρηθούν και οι ηγέτες, οι οποίοι αποτελούν τη ραχοκοκαλιά μιας κοινωνίας και το βαρόμετρο της προόδου της… Και αυτό διότι… (αναζητήστε το ή τα κατάλληλα επιχειρήματα):
 οι ηγέτες στις μέρες μας, κυρίως οι πνευματικοί, έχασαν το «στοίχημα επαφής» με το λαό, και ιδίως με τους νέους…, δεν μπορούν να τους προσεγγίσουν και να τους αγγίξουν…, έχουν παραγκωνιστεί από όσους ελέγχουν τους αγωγούς διακίνησης ιδεών και μηνυμάτων… Έτσι, δεν μπορούν να ανταποκριθούν στην αποστολή που έχουν… [π.χ. (αναζητήστε το ή τα κατάλληλα επιχειρήματα): να ενημερώνουν…, να διαφωτίζουν…, να καθοδηγούν…, να προτρέπουν ή αποτρέπουν…, να λειτουργούν με το έργο και τη δράση τους ως σημεία αναφοράς και οδοδείκτες…] Οπότε, έμμεσα ευθύνονται για το «χ»…
 Στους κόλπους τους σοβούν (υποβόσκουν, υπάρχουν) ποικίλα εκφυλιστικά φαινόμενα…, π.χ. διαφθορά, ιδιοτέλεια, σκάνδαλα, βαθιά κρίση που χαρακτηρίζει την πολιτική και θρησκευτική ζωή του τόπου μας… Τα φαινόμενα αυτά αμαυρώνουν το κύρος και πλήττουν την αξιοπιστία των ηγετών, με αποτέλεσμα:
• να πλήττεται και η αξιοπιστία των ιδεών και ιδεολογιών που εκφράζουν…, π.χ. των πολιτικών ιδεών… Έτσι, οι νέοι «γυρίζουν την πλάτη τους» σε αυτές τις ιδεολογίες…  «χ»
• να δημιουργείται μια διάχυτη απογοήτευση και αγανάκτηση, κυρίως στους νέους… Οπότε το «χ» προκύπτει ως αποτέλεσμα της διάθεσης αντίδρασης απέναντι στους ηγέτες και σε οτιδήποτε αυτοί εκφράζουν και αντιπροσωπεύουν…


5. Η παρέα – κοινωνικός περίγυρος.

[ενδεικτικό πληροφοριακό-αποδεικτικό υλικό →]
Σημαντικό ρόλο για την εμφάνιση του «χ» διαδραματίζει και η παρέα, ως βασικός φορέας κοινωνικοποίησης και επηρεασμού της συμπεριφοράς και δράσης του νέου ατόμου. Ειδικότερα,… (αναζητήστε το ή τα κατάλληλα επιχειρήματα):
 όταν ένα παιδί καλείται να ενταχθεί μέσα σε μια παρέα, η οποία επιδεικνύει μια ευνοϊκή προς το «χ» στάση, τότε σχεδόν αναγκαστικά θα προσαρμόσει και τη δική του στάση σύμφωνα με αυτά τα δεδομένα της παρέας…  «χ»
 συχνά μέσα στον μικρόκοσμο αυτόν που ονομάζεται «παρέα» αναπτύσσονται δυναμικές που παράγουν ή ευνοούν το «χ»… Οι δυναμικές αυτές σχετίζονται συνήθως με τις διάφορες συγκρούσεις για την ανάληψη ηγετικών ρόλων μέσα στην παρέα… Στο πλαίσιο αυτών των δυναμικών κάποια μέλη της ή το σύνολο ωθούνται στο «χ»… Το «χ» τότε ανάγεται σε κανόνα συμπεριφοράς και δράσης, γίνεται «κώδικας δέσμευσης και τιμής» και αποκτά «καθολικότητα»…